ภูริทัตเป็นตัวละครในเรื่องภูริทัตชาดก  มหานิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นโอรสท้าวธตรฐ*กับนางสมุททชา*  เป็นพระโพธิสัตว์

พระราชาพรหมทัตครองเมืองพาราณสี  ทรงตั้งโอรสเป็นอุปราช  ต่อมาทรงระแวงว่าโอรสจะชิงราชสมบัติจึงสั่งให้ไปอยู่ที่อื่น    เมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์แล้วจึงจะให้กลับมาครองราชสมบัติ  พระโอรสทรงดำเนินไปจนถึงแม่น้ำยมุนา  แล้วสร้างบรรณศาลาระหว่างเขตแม่น้ำยมุนาและทะเลกับภูเขาต่อกัน  เลี้ยงชีพด้วยผลไม้

ครั้งนั้นยังมีนางนาคตนหนึ่งสามีตาย   นางเห็นนาคอื่นๆ  มีความสุขกับสามีก็อยากจะมีความสุขบ้าง  จึงออกจากนาคพิภพเที่ยวไปตามฝั่งทะเล  พบรอยเท้าพระโอรส  จึงตามรอยเท้าไปถึงบรรณศาลา  เวลานั้นพระโอรสไปหาผลไม้ในป่า   นางเข้าไปในบรรณศาลาเห็นบริขารของบรรพชิต  จึงคิดจะทดลองว่าบรรพชิตนั้นบวชด้วยศรัทธาหรือไม่  ถ้าบรรพชิตนั้นยังยินดีด้วยกามคุณนางก็จะยึดไว้เป็นสามี  นางจึงนำดอกไม้ทิพย์และของหอมมาจัดที่นอนในบรรณศาลาแล้วกลับไปพิภพนาค  เมื่อพระโอรสกลับมาก็แปลกพระทัยแต่พอพระทัยที่นอนซึ่งมีกลิ่นหอมจึงบรรทมอย่างสุขสบาย  นางนาคมาจึงรู้ว่านักพรตนั้นมีใจฝักใฝ่ทางกามคุณ   ทั้งสองก็อยู่ร่วมกันในฐานะสามีภรรยา  นางนาคเนรมิตที่อยู่และอาหารทิพย์  ต่อมานางนาคประสูติโอรสชื่อสาครพรหมทัต*เพราะประสูติที่ฝั่งสาครและประสูติธิดาที่ฝั่งสมุทรจึงได้ชื่อว่าสมุททชา

ต่อมาพระราชาสิ้นพระชนม์พระโอรสก็ได้ครองราชย์ทรงนามว่ากาสิกราช*  พระองค์ชวนนางนาคไปด้วยแต่นางปฏิเสธ  อธิบายว่านางเป็นนาคมีพิษร้ายฉุนเฉียวง่ายไม่สามารถอยู่กับหญิงอื่นที่จะร่วมสามีได้  นางจึงขอให้สร้างเรือให้ลูกทั้งสองเดินทางไป  เมื่อถึงเมืองก็ให้สร้างสระโบกขรณีให้ลูกเล่นน้ำ  แล้วนางก็กลับไปนาคพิภพ พระราชาก็ทำตามนั้น  วันหนึ่งน้ำไหลเข้าสระโบกขรณี  เต่าตัวหนึ่งตามน้ำเข้าไป  พระโอรสและธิดาเห็นเต่าก็ตกใจกลัวเข้าใจว่าเป็นยักษ์  พระเจ้าพาราณสีจึงให้เอาเต่าไปทิ้งที่น้ำวนแม่น้ำยมุนา  เต่าก็จมลงไปจนถึงปล่องน้ำทางเข้านาคพิภพ   นาคมาณพโอรสท้าวธตรฐเล่นน้ำอยู่เห็นเต่าก็ให้จับไว้  เต่าอ้างว่าตนชื่อจิตตจุฬ*เป็นทูตที่พระเจ้าพาราณสีให้มาเฝ้าท้าวธตรฐเพราะจะถวายธิดาให้  เมื่อเต่าได้เข้าเฝ้าท้าวธตรฐก็ทูลให้ส่งนาค 4 ตนไปนัดหมายวันรับพระธิดา  ท้าวธตรฐก็บอกให้ทำตามนั้น  ระหว่างทางเต่าก็หนีไป  นาคทั้งสี่จึงแปลงเป็นชายหนุ่มเข้าเฝ้าพระเจ้าพาราณสี  ทูลเรื่องตามที่เต่าว่า   พระราชาทรงปฏิเสธว่าไม่เคยคิดจะให้พระธิดาสมรสกับนาค  นาคจึงกลับไปเฝ้าท้าวธตรฐแล้วทูลความต่อเติมเพื่อให้ท้าวธตรฐกริ้วว่าพระเจ้าพาราณสีดูหมิ่น   ท้าวธตรฐสั่งให้นาคจำนวนมากไปเมืองพาราณสี  กำชับว่าไม่ให้ทำร้ายใคร  แต่ให้ไปแผ่พังพานตามสถานที่ต่างๆ  เพื่อให้คนกลัว  ชาวเมืองเดือดร้อนไปทูลขอให้พระราชาประทานธิดาแก่พญานาค   นาคมาณพทั้งสี่เข้าไปขู่พระราชาจนต้องยอมยกนางสมุททชาให้ท้าวธตรฐ  นาคเหล่านั้นออกไปจากเมืองราว 1 ใน 4 โยชน์แล้วเนรมิตเมืองที่สวยงามราวเทพนครขึ้น   พระเจ้าพาราณสีให้อำมาตย์ทั้งหลายพาพระธิดาไปส่งที่เมืองนั้น  พวกอำมาตย์ก็ได้รับทรัพย์กลับมาเป็นอันมาก  ท้าวธตรฐให้ประกาศไปทั่วเมืองว่าห้ามนาคสำแดงกายเป็นงูให้นางสมุททชาเห็น  นางก็อยู่ร่วมกับท้าวธตรฐอย่างเป็นสุข

ต่อมานางสมุททชามีโอรส 4 องค์ คือ สุทัสนะ*  ทัตตะ* (คือพระโพธิสัตว์)  สุโภคะ* และอริฏฐะ*  เมื่อมีปัญหาใดๆ ในนาคพิภพ  ทัตตะก็จะเป็นผู้แก้ปัญหานั้น  ทัตตะไปเฝ้าท้าววิรูปักข์*กับบิดาเสมอ  ได้ช่วยแก้ปัญหาในสำนักนั้น  วันหนึ่งท้าววิรูปักข์พานาคไปเฝ้าท้าวสหัสนัยน์* (พระอินทร์) มีปัญหาเกิดขึ้นระหว่างเทวดาทั้งหลาย  ทัตตะโพธิสัตว์แก้ปัญหานั้นได้  พระอินทร์จึงบูชาด้วยดอกไม้ทิพย์  สรรเสริญว่าเป็นผู้มีปัญญามากเท่าแผ่นดินจึงประทานชื่อว่าภูริทัต

ภูริทัตได้เฝ้าพระอินทร์เห็นวิมานอันงดงามก็มีความพอใจเทวโลก  จึงตกลงใจว่าจะรักษาอุโบสถศีลเพื่อจะได้ไปเกิดในเทวโลก   เมื่อกลับสู่นาคพิภพภูริทัตก็รักษาอุโบสถ  เหล่านางนาคบริวารถือเครื่องดนตรีมาห้อมล้อม  ภูริทัตคิดว่าในพิภพนาคนั้นตนคงจะรักษาอุโบสถไม่ได้  ฉะนั้นจะขึ้นไปรักษาศีลอุโบสถในโลกมนุษย์  จึงขึ้นมาโดยมิได้ทูลลาพระชนกชนนี  มาขดกายนอนอยู่ที่จอมปลวกข้างต้นไทรริมแม่น้ำยมุนา  รักษาอุโบสถ  สั่งนางนาค 10 ตนให้ถือเครื่องดนตรีและดอกไม้  ฟ้อนรำขับร้องในตอนเช้าแล้วพาตนกลับนาคพิภพ  ภูริทัตรักษาอุโบสถศีลในวันอุโบสถตลอดคืนด้วยวิธีนี้เป็นเวลานาน

ครั้งนั้นมีพราหมณ์เนสาท (พราน) ผู้หนึ่งอยู่ใกล้ประตูเมืองพาราณสี  พาบุตรชายชื่อโสมทัต*ไปดักสัตว์ฆ่าเนื้อขายเลี้ยงชีพอยู่เป็นนิจ  วันหนึ่งพราหมณ์เนสาทล่าอะไรไม่ได้เลย  แต่จะต้องหาสัตว์สักอย่างให้ได้  มิฉะนั้นภรรยาจะโกรธ  พราหมณ์เดินมาใกล้จอมปลวกที่ภูริทัตนอนอยู่   เห็นรอยเนื้อก็มาซุ่มคอยทีอยู่  เมื่อเนื้อมากินน้ำก็ยิงแล้วแล่เนื้อหาบไป  พอดีค่ำพราหมณ์เนสาทกับบุตรก็ขึ้นไปนอนบนค่าคบไม้  ตอนเช้าได้ยินเสียงนางนาคมาบำเรอภูริทัต  พราหมณ์เห็นภูริทัตในรูปมนุษย์ที่ดูสง่างามจึงเข้าไปหา  ฝูงนางนาคก็พากันแทรกแผ่นดินหนีไป  พราหมณ์เนสาทถามว่าภูริทัตเป็นใคร  ภูริทัตตอบตามจริงแล้วชวนไปอยู่นาคพิภพ  โดยสัญญาว่าจะให้โภคทรัพย์อย่างสุขสบาย  เพราะเกรงว่าพราหมณ์เนสาทจะเป็นอันตรายต่อการรักษาอุโบสถศีลของตน  พราหมณ์และบุตรตกลงไปอยู่นาคพิภพ  ภูริทัตโพธิสัตว์ยกสมบัติทิพย์ให้พ่อลูกจำนวนมากและให้นางนาคคนละ 400  ทั้งสองคนก็อยู่ในเมืองนาคนั้น  อยู่ได้ปีหนึ่งสองพ่อลูกก็ขอกลับมนุษยโลก    ภูริทัตอนุญาตและคิดว่าหากตนให้พราหมณ์อยู่อย่างเป็นสุข  พราหมณ์คงจะไม่บอกใครเรื่องตน  จึงให้แก้วสารพัดนึกแก่พราหมณ์  พราหมณ์ไม่รับแก้วมณีอ้างว่าจะไปบวช  ภูริทัตจึงบอกว่าถ้ารักษาพรหมจรรย์ไม่ได้ก็จะต้องทำมาหากิน  หากต้องการทรัพย์เมื่อใดให้มาหาตน  พราหมณ์ก็รับคำ  เมื่อพราหมณ์เดินไปก็จำได้ว่าเป็นที่ซึ่งตนล่าสัตว์อยู่เป็นประจำ  เมื่อพ่อลูกถอดเครื่องประดับและผ้าทิพย์วางไว้เพื่อลงไปอาบน้ำ  ทุกอย่างก็อันตรธานไป  มีแต่เสื้อผ้าเก่ารวมอยู่ตามเดิม  พ่อลูกกลับบ้านเล่าให้ภรรยาฟังว่าไปอยู่นาคพิภพมา  ภรรยาถามลูกว่าได้อะไรมาบ้าง  ลูกตอบว่าภูริทัตให้แก้วสารพัดนึกแต่พราหมณ์ไม่รับเพราะจะบวช  ภรรยาโกรธมากทั้งตีและด่าพราหมณ์  พราหมณ์จึงชวนลูกชายออกไปล่าสัตว์ตามเคย

ครั้งนั้นมีครุฑตนหนึ่งจับนาคได้ก็หิ้วทางหัวไป  ผ่านต้นไทรใหญ่ใกล้บรรณศาลาของฤๅษีตนหนึ่ง  นาคพยายามดิ้นรนเอาตัวรอดจึงเอาหางพันต้นไทร  ครุฑบินไปด้วยกำลังแรงฉุดต้นไทรไปด้วย  ครุฑกินมันเหลวในท้องนาคแล้วทิ้งลงน้ำ  ต้นไทรก็หล่นลงไปด้วย  ครุฑนึกได้ว่าต้นไทรนั้นอยู่ใกล้อาศรมฤๅษี  ฤๅษีอาจจะใช้ประโยชน์จากต้นไทร  ครุฑเกรงว่าจะเป็นบาปจึงบินมาถามฤๅษีว่าการทำเช่นนี้บาปหรือไม่  ฤๅษีตอบว่าไม่บาปเพราะมิได้เจตนา  ครุฑบอกว่าตนรู้มนตร์ชื่ออาลัมพายน์*  จะขอถวายมนตร์ให้  ฤๅษีปฏิเสธแต่ครุฑก็วิงวอนซ้ำแล้วซ้ำเล่าขอให้รับ  พระฤๅษีจึงตกลงรับมนตร์ไว้

พราหมณ์คนหนึ่งมีหนี้สินล้นพ้นตัว  เจ้าหนี้ทวงถามมากมาย  จึงคิดว่าตนจะไปตายเสียในป่า  ออกจากบ้านไปป่า  ไปถึงอาศรมของฤๅษีผู้ได้อาลัมพายน์มนตร์  พราหมณ์ปรนนิบัติฤๅษีด้วยประการต่างๆ  ฤๅษีรู้สึกว่าพราหมณ์ดีต่อตนมาก  จะให้มนตร์อาลัมพายน์  แม้พราหมณ์จะปฏิเสธแต่ฤๅษีก็ให้จนได้  พราหมณ์ได้มนตร์แล้วก็คิดว่ามีช่องทางทำอาชีพแล้วจึงลาไป  เดินสาธยายมนตร์ไปตามทาง  ในขณะนั้นเหล่าบริวารนางนาคของภูริทัตถือแก้วสารพัดนึกมาจากนาคพิภพ  วางแก้วนั้นไว้บนกองทรายริมฝั่งน้ำยมุนา  แล้วเล่นน้ำกันตลอดคืน  เช้าขึ้นนั่งล้อมแก้วมณีเพื่อให้สิริเข้าสู่กาย  เหล่านางนาคได้ยินเสียงมนตร์ก็เข้าใจว่าพราหมณ์เป็นครุฑจึงแทรกแผ่นดินหนีไป  ทิ้งแก้วมณีไว้  พราหมณ์ก็ดีใจหยิบแก้วมณีไป  พราหมณ์เดินไปเจอพราหมณ์เนสาทกับโสมทัต  ทั้งสองคนเห็นแก้วมณีที่พราหมณ์ถือมาก็จำได้  พราหมณ์เนสาทจึงบอกลูกชายว่าตนจะหลอกเอาแก้วมณีโดยกล่าวถึงโทษของแก้วมณี  โสมทัตก็ท้วงว่าครั้งที่ภูริทัตให้พ่อไม่รับ  คราวนี้จะไปหลอกพราหมณ์เอาแก้วมณีนั้นไม่ถูกต้อง  แต่พราหมณ์เนสาทก็ยืนยันว่าตนจะหลอกเอาให้ได้

พราหมณ์เนสาทบอกพราหมณ์ผู้นั้นว่าแก้วมณีนี้รักษายาก  ตนจะให้ทองร้อยหนึ่งแลกแก้วมณี  แต่พราหมณ์ไม่ยอมแลกกับสมบัติใดๆ  นอกจากพญานาคขนาดใหญ่  แล้วบอกว่าตนเป็นอาจารย์พวกหมองู   ไม่กลัวนาคเพราะมีมนตร์อาลัมพายน์  พราหมณ์เนสาทคิดว่าถ้าให้พราหมณ์ผู้นี้ไปจับภูริทัตตนก็จะได้แก้วสารพัดนึก  จึงปรึกษาบุตร  โสมทัตเตือนบิดาว่าภูริทัตดีต่อบิดาเป็นอันมาก   เหตุใดบิดาจึงประทุษร้ายต่อผู้ที่ทำดี  ถ้าอยากได้ทรัพย์ก็ไปขอภูริทัตและบอกว่าคนประทุษร้ายต่อมิตรย่อมตกนรก  พราหมณ์เนสาทไม่เชื่อ  อ้างว่าเมื่อบูชามหายัญแล้วก็จะพ้นบาป    โสมทัตจึงหนีไปบวชเป็นฤๅษีในป่าหิมพานต์  บำเพ็ญเพียรจนได้อภิญญาสมาบัติ  เมื่อสิ้นชีพก็ไปเกิดในพรหมโลก

พราหม์เนสาทเข้าใจว่าโสมทัตกลับไปบ้าน  จึงพาพราหมณ์ผู้รู้มนตร์ไปหาภูริทัตซึ่งรักษาอุโบสถอยู่  ชี้ให้ดูภูริทัตแล้วขอแก้วมณี  ขณะนั้นภูริทัตลืมตาขึ้นเห็นพราหมณ์เนสาทก็รู้ว่าพาหมองูมาจับตน   ถ้าตนโกรธผู้ประทุษร้าย  ศีลก็จะขาด  ฉะนั้นพราหมณ์ผู้รู้มนตร์จะทำร้ายอย่างไรก็จะไม่โกรธ  คิดแล้วก็หลับตาบำเพ็ญอธิษฐานบารมี    พราหมณ์ผู้รู้มนตร์เห็นนาคก็ดีใจ  โยนแก้วมณีไปที่มือของพราหมณ์เนสาท  แก้วตกลงสู่นาคพิภพ  พราหมณ์เนสาทก็เสื่อมจากฐานะ 3 ประการ  คือเสื่อมจากแก้วมณี  เสื่อมจากมิตรภาพกับภูริทัต  และเสื่อมจากบุตรของตน  พราหมณ์เนสาทร้องไห้รำพันว่าตนหมดที่พึ่งเพราะไม่ทำตามคำของบุตร  แล้วกลับไปบ้าน

พราหมณ์ผู้รู้มนตร์อาลัมพายน์ร่ายมนตร์แล้วทารุณพญานาคภูริทัตอย่างหนัก  ใช้ทั้งยาและมนตร์ทำร้าย  แต่ภูริทัตโพธิสัตว์ก็มิได้โกรธ  พราหมณ์จับพญานาคใส่กระโปรง (คล้ายกระเช้า)  ซึ่งถักด้วยเถาวัลย์  นำไปแสดงตามคำสั่งในหมู่บ้านต่างๆ  คนก็พากันให้สิ่งของ  เครื่องประดับและทรัพย์ต่างๆ  แก่พราหมณ์  พราหมณ์ให้กบเป็นอาหารแต่พญานาคไม่รับ   เวลาผ่านไปเป็นเดือนพราหมณ์ทูลพระเจ้าพาราณสีว่าตนจะให้พญานาคแสดงถวาย   พระราชาจึงประกาศให้คนมาชุมนุมกันดูพญานาคที่หน้าพระลาน

วันที่พราหมณ์จับภูริทัตไปนั้น  นางสมุททชาฝันว่า  ชายผิวดำ  ตาแดง  ตัดแขนขวาของนางขาดแล้วนำไปทิ้ง   นางสงสัยที่ภูริทัตมิได้มาเฝ้าจนเวลาล่วงไป 1 เดือนจึงบอกแก่โอรสองค์อื่นๆ  โอรสทั้งสามอาสาไปตามหาภูริทัตโดยให้แยกกันไป  สุทัสนะโอรสองค์ใหญ่ให้อริฏฐะไปตามที่เทวโลก  ให้สุโภคะไปทางป่าหิมพานต์และมหานทีทั้ง 5 แห่ง  ส่วนตนจะไปโลกมนุษย์โดยแปลงเป็นดาบส  ภูริทัตมีน้องสาวต่างมารดาตนหนึ่งชื่ออัจจิมุขี*  นางรักภูริทัตมากจึงขอไปกับสุทัสนะด้วย  นางแปลงตัวเป็นลูกเขียดนอนไปในชฎาของสุทัสนะ  สุทัสนะขึ้นไปตรงที่ซึ่งภูริทัตรักษาอุโบสถอยู่ได้เห็นรอยเลือด  ก็รู้ว่าถูกจับไป  จึงตามไปจนถึงหมู่บ้านที่พราหมณ์พานาคไปแสดงครั้งแรก  แล้วก็ถามต่อๆ ไปจนไปถึงประตูพระราชฐาน

พราหมณ์เตรียมการแสดงของนาค  เปิดฝากระโปรงที่ขังภูริทัต  ภูริทัตเห็นสุทัสนะพี่ชายก็เลื้อยไปหา  ซบเศียรลงที่หลังบาทของสุทัสนะ  แล้วทั้งสองพากันร้องไห้  คนที่อยู่ใกล้ๆ  ถอยหนีเหลือแต่สุทัสนะผู้เดียว  พราหมณ์เข้าใจว่าสุทัสนะถูกพญานาคกัดจึงเข้าไปถาม  สุทัสนะตอบว่านาคตัวนี้มีพิษไม่พอที่จะกัดตนและตนไม่กลัวหมองูเลย  พราหมณ์โกรธ บริภาษสุทัสนะ  สุทัสนะจึงท้าให้สู้กันโดยให้พราหมณ์ใช้นาค  ส่วนตนจะใช้ลูกเขียดต่อสู้  พราหมณ์ท้าพนันด้วยเดิมพัน 5,000  สุทัสนะรับพนันแล้วเข้าไปในพระราชนิเวศน์เข้าเฝ้าพระเจ้าพาราณสีผู้เป็นมาตุลา (ลุง)  โดยมิได้บอกว่าตนเป็นหลาน  แล้วขอให้ทรงประกันทรัพย์ 5,000  ตนจะกำจัดพราหมณ์ด้วยลูกเขียดแล้วเชิญพระราชาไปทอดพระเนตร  สุทัสนะกล่าวว่าพราหมณ์หลอกลวงมหาชน  เอาทรัพย์เพราะนาคนี้ไม่มีพิษ  แล้วสุทัสนะก็ให้นางอัจจิมุขีกัดพราหมณ์ นางเปล่งเสียงในชฎา 3 ครั้ง  โดดลงมาที่ฝ่ามือสุทัสนะแล้วคายพิษออก 3 หยด  สุทัสนะบอกว่าเมืองนี้จะพินาศถ้าหยดพิษลงบนแผ่นดิน บนอากาศ  หรือในน้ำ  พระราชาจึงถามวิธีแก้  สุทัสนะให้ขุดบ่อเรียงต่อๆ กันไป 3 บ่อ  บ่อแรกบรรจุยาให้เต็ม  บ่อที่ 2 บรรจุมูลโค  บ่อที่ 3 บรรจุยาทิพย์  แล้วจึงหยดพิษลงในบ่อที่ 1 เกิดควันแล้วลุกเป็นเปลวไฟ  ลามต่อไปจนถึงบ่อที่ 3 ไฟจึงดับ  พราหมณ์ซึ่งยืนอยู่ใกล้บ่อถูกไอควันพิษกลายเป็นโรคเรื้อนด่าง  พราหมณ์ตกใจกลัวจะปล่อยพญานาค    ภูริทัตได้ยินก็ออกจากกระโปรง  นิรมิตตนเป็นมนุษย์ทรงเครื่องประดับงามราวเทวราช  สุทัสนะและนางอัจจิมุขีในร่างมนุษย์ก็มายืนด้วยแล้วทูลว่าตนทั้งสามเป็นลูกของนางสมุททชา  ภูริทัตเล่าเรื่องแล้วแสดงธรรมต่อพระมาตุลา   นาคทั้งสามก็กลับไปนาคพิภพ

ส่วนสุโภคะน้องของภูริทัตเที่ยวค้นหาภูริทัตไปทั่วหิมพานต์ผ่านแม่น้ำต่างๆ  จนมาถึงแม่น้ำยมุนา  ฝ่ายพราหมณ์เนสาทเห็นพราหมณ์ผู้รู้มนตร์เป็นโรคเรื้อนก็รู้ว่าเป็นเพราะทำให้ภูริทัตลำบาก   ตนก็ทำบาปเช่นกันฉะนั้นจะต้องไปทำพิธีลอยบาปที่ท่าปยาค แม่น้ำยมุนา  จึงไปที่ท่าน้ำนั้นแล้วออกวาจาว่าตนได้ประทุษร้ายมิตรคือภูริทัต  ดังนั้นตนจะลอยบาปนั้นไปเสีย  นาคสุโภคะได้ยินจึงเอาหางพันเท้าทั้งสองข้างของพราหมณ์เนสาทลากลงไปในน้ำ  พอจวนจะขาดใจก็หย่อนให้หน่อยหนึ่งแล้วก็ลากให้จมลงไปอีก  ทรมานเช่นนี้อยู่หลายครั้ง   สุโภคะบอกว่าตนเป็นใครแล้วพาไปนาคพิภพจนถึงปราสาทของภูริทัต   อริฏฐะซึ่งชาติก่อนเป็นพราหมณ์บูชายัญห้ามไม่ให้สุโภคะทำร้ายพราหมณ์  แล้วสรรเสริญคุณของพราหมณ์  นาคทั้งหลายได้ฟังก็พลอยเชื่อผิดตามไปด้วย  ภูริทัตเห็นว่าอริฏฐะสรรเสริญสิ่งที่ผิด  จึงให้นาคทั้งหลายประชุมกัน  แล้วบอกว่าการบูชายัญด้วยวิธีเวทของพราหมณ์ไม่ใช่สิ่งประเสริฐ  ไม่ใช่ทางสวรรค์  แล้วภูริทัตก็สั่งให้นำพราหมณ์เนสาทออกไปจากนาคพิภพ   ภูริทัตโพธิสัตว์รักษาศีลอยู่ตลอดชีวิต  เมื่อสิ้นชีพก็ได้ไปสู่สวรรค์