TLD-003-3159

เภรุวมหาราช, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

อาทิตตชาดก   นิบาตชาดก  

พระเจ้าเภรุวมหาราชเป็นตัวละครในเรื่องอาทิตตชาดก อัฏฐกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

สมัยพระเจ้าเภรุวมหาราชครองเมืองเภรุวนคร* แคว้นสีวิราฐ* พระองค์ปกครองบ้านเมืองด้วยทศพิธราชธรรม สงเคราะห์มหาชนด้วยสังคหวัตถุ 4 ประการ บำเพ็ญกุศลบริจาคทานแก่คนยากจน พระเจ้าเภรุวะมีอัครมเหสีนามว่าสมุททวิชยาซึ่งมีปัญญาหลักแหลม วันหนึ่งพระเจ้าเภรุวมหาราชเสด็จทอดพระเนตรโรงทานแล้วดำริว่าผู้รับทานทั้งหลายล้วนเป็นผู้ทุศีลเหลวไหล ทำให้พระองค์ไม่เกิดความยินดี

ต่อจากนี้พระองค์จะถวายทานแด่พระปัจเจกพุทธเจ้าผู้มีศีล แต่พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายอยู่ในป่าหิมพานต์ ไม่รู้ว่าจะส่งผู้ใดไปนิมนต์มาได้ เมื่อตรัสถามพระมเหสี พระนางทูลว่าด้วยผลแห่งทาน ศีล และความสัตย์ พระนางจะส่งดอกไม้ไปนิมนต์พระปัจเจกพุทธเจ้า พระราชาโปรดให้ป่าวร้องแก่ชาวเมืองให้พากันสมาทานศีล พระองค์พร้อมข้าราชบริพารอธิษฐานอุโบสถศีลและบำเพ็ญมหาทานแล้วจึงให้ราชบุรุษนำสมุกทองคำบรรจุดอกมะลิเต็ม พระองค์ประทับที่ชานชาลาหลวง บ่ายพักตร์ไปทางทิศตะวันออก นมัสการแล้วประกาศว่าถ้าคุณความดีของพระองค์มีอยู่ ขอพระอรหันต์มารับภัตตาหาร ประกาศแล้วก็โยนดอกมะลิไป 7 กำมือ แต่ในทิศตะวันออกไม่มีพระปัจเจกพุทธเจ้าอยู่จึงไม่มีพระปัจเจกพุทธเจ้ามาหาพระราชา

วันรุ่งขึ้นพระราชานมัสการทางทิศใต้ วันที่ 3 นมัสการทางทิศตะวันตก ทุกครั้งก็ยังไม่มีพระปัจเจกพุทธเจ้ามา ครั้นวันที่ 4 พระราชานมัสการทางทิศเหนือและโยนดอกมะลิ 7 กำมือพร้อมอธิษฐานขอให้พระปัจเจกพุทธเจ้าที่อยู่ในป่าหิมพานต์ทางทิศเหนือมารับภัตตาหาร ดอกมะลิ 7 กำมือลอยไปถึงพระปัจเจกพุทธเจ้า 500 องค์ที่เขานันทมูลกะ พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายพิจารณาดูก็รู้ว่าพระราชานิมนต์ไป รุ่งขึ้นพระปัจเจกพุทธเจ้าผู้ใหญ่เรียกพระปัจเจกพุทธเจ้า 7 องค์ให้ไปสงเคราะห์พระราชา พระปัจเจกพุทธเจ้า 7 องค์เหาะไปถึงเมืองเภรุวนคร พระราชาถวายภัตตาหารและนิมนต์ให้อยู่ต่ออีก 6 วัน ครั้นวันที่ 7 พระราชาจัดเครื่องบริขารอย่างประณีตถวายแล้วพระองค์กับพระมเหสีประทับนมัสการอยู่ พระปัจเจกพุทธเจ้าทุกองค์กล่าวอนุโมทนาทาน พรรณนาอมตมหานิพพานและสอนพระราชาไม่ให้ประมาทแล้วก็กลับสำนักของตน พระเจ้าเภรุวมหาราชและมเหสีทรงบำเพ็ญทาน เมื่อสิ้นพระชนมายุก็ได้ไปเกิดในสวรรค์

เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)