ไกรทองเป็นตัวละครในบทละครเรื่องไกรทอง เป็นชาวเมืองนนทบุรี มีอาชีพค้าขาย

ไกรทองชอบเรียนวิชาอาคมมาตั้งแต่วัยเยาว์ เมื่อมีอายุ 18 ปีได้เดินทางไปค้าขายที่เมืองพิจิตร และได้เรียนวิชาอาคมกับพระครูที่หน้าวัดพระธาตุอย่างสม่ำเสมอจนชำนาญยิ่ง

ที่เมืองพิจิตรมีจระเข้ชื่อพญาชาลวัน*อาศัยอยู่ในถ้ำใต้น้ำ ภายในถ้ำมีแก้ววิเศษส่องแสงให้ถ้ำสว่างเหมือนกลางวัน และบันดาลให้จระเข้ที่อยู่ในถ้ำกลายร่างเป็นมนุษย์ได้

วันหนึ่งขณะที่นางตะเภาทอง*และนางตะเภาแก้ว*ลูกสาวเศรษฐีเมืองพิจิตรกำลังเล่นน้ำอยู่ พญาชาลวันเห็นเข้าก็นึกรักนางตะเภาทอง จึงคาบนางไปยังถ้ำของตนและได้นางเป็นภรรยา

ฝ่ายไกรทองได้ยินข่าวว่าเศรษฐีเมืองพิจิตรประกาศให้รางวัลแก่ผู้ที่สามารถจับพญาชาลวันได้ จึงรับอาสาต่อสู้กับพญาชาลวัน ไกรทองปรึกษาพระครูซึ่งเป็นอาจารย์สอนวิชาอาคมให้ตนถึงวิธีต่อสู้กับพญาชาลวัน พระครูแนะนำว่าการต่อสู้กับพญาชาลวันนั้นทำได้ยาก เพราะพญาชาลวันมีเขี้ยวแก้วกายสิทธิ์ จะฆ่าด้วยอาวุธอื่นไม่ได้ นอกจากแทงด้วยหอกสัตโลหะ*จึงจะตาย ไกรทองจึงขอหอกสัตโลหะและเครื่องป้องกันตัวจากพระครู แล้วใช้วิชาอาคมต่อสู้กับพญาชาลวันอย่างเต็มความสามารถจนปราบพญาชาลวันได้

หลังจากนั้นไกรทองมีชื่อเสียงเป็นที่เลื่องลือไปทั่วเมืองพิจิตร เศรษฐีตอบแทนไกรทองด้วยการยกสมบัติครึ่งหนึ่งให้และยกนางตะเภาแก้วกับนางตะเภาทองให้เป็นภรรยา

ต่อมาไกรทองคิดถึงนางวิมาลา*ภรรยาของพญาชาลวัน เพราะติดใจความงามของนาง อีกทั้งคิดว่าเมื่อปราบพญาชาลวันได้ ก็ควรได้นางวิมาลามาเป็นภรรยาด้วยเพื่อจะได้มีชื่อเสียงในหมู่นักเลงเจ้าชู้ จึงหลอกนางตะเภาทองและนางตะเภาแก้วว่าจะขอลาไปปฏิบัติบูชาครู เมื่อพบนางวิมาลาไกรทองก็ใช้เวทมนตร์จนนางเคลิบเคลิ้บและยอมเป็นภรรยา ไกรทองมีความสุขอยู่กับนางวิมาลาจนลืมนางตะเภาทองและนางตะเภาแก้ว แต่เมื่อนึกได้ว่าการสมสู่กับภรรยาที่เป็นจระเข้ในถ้ำใต้น้ำจะทำให้เวทมนตร์เสื่อม จึงชวนนางวิมาลาขึ้นไปอยู่ด้วยกันบนบก

เมื่อนางตะเภาทอง นางตะเภาแก้วพบนางวิมาลาก็เกิดหึงหวงกัน ต่างด่าและตบตีกันเป็นพัลวัน ไกรทองไม่สามารถจัดการให้นางตะเภาทองและนางตะเภาแก้วยอมรับนางวิมาลาได้ จึงต้องขอร้องให้นางวิมาลากลับไปถ้ำใต้น้ำก่อน และตนจะตามไปหานางภายหลัง ไกรทองปรับความเข้าใจกับนางตะเภาทองและนางตะเภาแก้ว โดยให้เหตุผลว่าไม่ควรเป็นศัตรูกับจระเข้เพราะจะทำให้ผู้คนทั้งหลายเดือดร้อน ตนขอไปเจรจาไกล่เกลี่ย นางตะเภาทองและนางตะเภาแก้วไม่สามารถทัดทานไกรทองได้ จำใจอนุญาตให้ไกรทองไปหานางวิมาลา แต่ขอให้ไกรทองกลับมาหานางบ้าง ไกรทองจึงเดินทางไปยังถ้ำใต้น้ำและครองรักกับนางวิมาลาอย่างมีความสุข