ขุนไกรพลพ่ายเป็นตัวละครในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน เป็นทหารของสมเด็จพระพันวษา* มีภรรยาชื่อทองประศรี* มีบุตรชื่อพลายแก้ว*ซึ่งต่อมาเป็นขุนแผน*

ขุนไกรเป็นผู้มีคาถาอาคมคงกระพันทำหน้าที่ตรวจตราตระเวนด่านและดูแลฝูงควายหลวง เมื่อสมเด็จพระพันวษาเสด็จมาทอดพระเนตรฝูงควายป่า ขุนไกรพร้อมทหารในบังคับบัญชาต้อนควายป่ามาให้ทอดพระเนตรและต้องคอยป้องกันมิให้ควายป่าตื่นวิ่งเข้ามาทำอันตรายถึงที่ประทับได้

ครั้งนั้นปรากฏว่าฝูงควายเกิดตื่น ขุนไกรจึงเข้าสกัดกั้นฆ่าควายล้มตายหลายร้อยตัว พระพันวษากริ้วเพราะคิดว่าขุนไกรแกล้งแทงฝูงควายจนตายบ้างและหนีเข้าป่าไปบ้างจึงรับสั่งให้ประหารชีวิตขุนไกรพร้อมริบราชบาตรลูกเมียผู้คนทรัพย์สมบัติทั้งปวงเป็นของหลวง ขุนไกรยอมรับโทษโดยดี