มณีพิชัยเป็นตัวละครในบทละครเรื่องมณีพิชัย เป็นโอรสท้าวพิชัยนุราช* กับนางจันทร* มีชายาคือนางยอพระกลิ่น*

พระมณีพิชัยต้องพลัดพรากจากนางยอพระกลิ่น เพราะนางจันทรใส่ร้ายนางยอพระกลิ่นว่าเป็นยักขินีหรือผีกระสือกินแมว แล้วหาทางกำจัดนางออกจากเมือง พระมณีพิชัยยังมีความรักที่มั่นคงต่อนาง เมื่อนางยอพระกลิ่นแปลงเป็นพราหมณ์ไปรักษานางจันทรที่ถูกงูกัดโดยมีข้อแม้ว่าพระมณีพิชัยต้องยอมเป็นข้ารับใช้ พระมณีพิชัยสงสัยว่าพราหมณ์จะเป็นชายาของตน จึงยอมไปเป็นข้ารับใช้เป็นการตอบแทนการรักษานางจันทร ระหว่างที่เป็นข้ารับใช้ของพราหมณ์ พระมณีพิชัยถูกพราหมณ์ยอพระกลิ่นทดสอบความรักที่มีต่อนางด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น แปลงเป็นน้องสาวพราหมณ์มายั่วยวน แต่พระมณีพิชัยก็ไม่หวั่นไหวแสดงให้เห็นความรักที่มั่นคงต่อนางยอพระกลิ่นเพียงคนเดียว