TLD-003-3261

มหาปิฎกธร (ชื่อตัวละคร)

ราชาธิราช, นิยายพงศาวดาร  

มหาปิฎกธรเป็นตัวละครในเรื่องราชาธิราช เป็นกษัตริย์องค์สุดท้าย ในพงศาวดารมอญเรียกว่าพระเจ้าธรรมเจดีย์* เป็นผู้ที่มีสติปัญญาล้ำเลิศ ชื่อเดิมไม่ปรากฏ

เมื่อเป็นสามเณรบวชอยู่ ณ วัดศรีปรางค์ ไปเรียนหนังสือ ณ เมืองพุกาม* เพียง 5 ปี ก็สามารถเรียนรู้พระไตรปิฎกได้ขึ้นใจ เมื่ออายุ 20 ปี บวชเป็นพระภิกษุ ได้ชื่อว่า พระมหาปิฎกธร ได้ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์หงสาวดีต่อจากตะละนางพระยาท้าว* ตรงกับจุลศักราช 949 เป็นกษัตริย์ที่นานาประเทศยอมรับนับถือในสติปัญญา และถวายพระนามต่าง ๆ กัน คือ พระเจ้ากรุงจีนถวายพระนามว่าปัญญาราช* พระเจ้ากรุงศรีอยุธยาถวายพระนามว่าพระมหาราชาธิบดี* พระเจ้ากรุงอังวะถวายพระนามว่าพระเจ้าราชาธิบดี* พระเจ้ากรุงลังกาถวายพระนามว่าพระเจ้าศรีศากยวงศ์ธรรมเจดีย์* แต่คนทั่วไปเรียกว่าพระมหาปิฎกธรบ้าง พระเจ้าหงสาวดี*บ้าง มีพระมเหสีชื่อพระนางประทุมมาลี*ซึ่งเป็นพระราชธิดาพระเจ้าเชียงใหม่ และมีโอรสชื่อมังมณีนิล*เพราะมีปานดำที่ลิ้น พระมหาปิฎกเป็นผู้ที่มีความกตัญญูอย่างยิ่ง แม้จะเป็นกษัตริย์ก็ยังปฏิบัติดูแลตะละนางพระยาท้าวประดุจบุตรดูแลมารดา

ตะละนางพระยาท้าวได้ฟังพระธรรมเทศนาจากสามเณรเนือง ๆ จึงปวารณาตัวเป็นมาตุปัฏฐายิกาคือผู้อุปถัมภ์บำรุงพระภิกษุสามเณร เมื่อตะละนางพระยาท้าวถูกพม่าจับตัวไปถวายพระเจ้าแมงแรฉะวากี*นั้น ไม่มีขุนนางฝ่ายมอญคนใดไปช่วย มีแต่พระมหาปิฎกธรเท่านั้นที่ได้ใช้อุบายช่วยเหลือพระนางให้กลับยังแผ่นดินมอญได้ พระนางจึงมอบราชสมบัติให้ครองราชย์สืบไป

เนื่องจากพระมหาปิฎกธรเป็นสามัญชน ขุนนางมอญและเจ้าเมืองต่าง ๆ ไม่ยอมรับในความเป็นกษัตริย์ ตะละนางพระยาท้าวจึงออกอุบายให้เอาไม้เสาสะพานมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูปให้ขุนนางมอญกราบไหว้ เพื่อให้ได้คิดว่าแม้แต่วัสดุธรรมดา ยังสามารถนำมาทำเป็นพระพุทธรูปให้กราบไหว้ได้ เพื่อให้ได้คิดว่าสามัญชนผู้มีบุญญาธิการก็สมควรเป็นกษัตริย์ได้ ส่วนเจ้าเมืองต่าง ๆ นั้น พระมหาปิฎกธรได้ใช้พระปรีชาสามารถความเฉลียวฉลาดแก้ไขปัญหาจนทุกประเทศยอมรับ พระมหาปิฎกธรได้แสดงพระปรีชาสามารถไว้หลายครั้ง ดังนี้

ครั้งที่ 1 การช่วยเหลือตะละนางพระยาท้าวหนีจากเมืองอังวะ*

ครั้งที่ 2 การแก้ปัญหาพระเจดีย์เอียงให้ตั้งตรง

ครั้งที่ 3 การตอบปัญหาข้อกังขาของเจ้าเมืองต่าง ๆ เกี่ยวกับเชื้อวงศ์ของพระมหาปิฎกธร

ครั้งที่ 4 การแก้ปริศนาหีบกลและหุ่นยนต์ของพระเจ้ากรุงจีน

ครั้งที่ 5 การแก้ปริศนาข้อปุจฉา 3 ข้อของพระเจ้ากรุงศรีอยุธยาเกี่ยวกับเรื่องต้นไม้ ดอกไม้และใบไม้ พร้อมทั้งตั้งปริศนา 6 ข้อเพื่อโต้ตอบปริศนาของพระเจ้ากรุงศรีอยุธยา

ครั้งที่ 6 การแก้ปริศนาข้อปุจฉา 3 ข้อของพระเจ้าแมงแรฉะวากี เจ้าเมืองอังวะ พระบิดาเลี้ยง เกี่ยวกับเรื่องปลา สตรี และหนองน้ำ

ครั้งที่ 7 การแก้ปริศนาธรรมของพระเจ้ากรุงลังกาเกี่ยวกับพุทธวจนะ

ครั้งที่ 8 การตัดสินคดีดาบมรดก

ครั้งที่ 9 การตัดสินคดีวิวาทของสมิงโลกพร้า*กับเพิดงาย*

ครั้งที่ 10 การตัดสินคดีวิวาทแย่งชิงหญิงโสเภณีระหว่างบุตรของกรายแมน*อำมาตย์เหมาะเกิด* กับบุตรของโลหะพยา*

ครั้งที่ 11 การตัดสินคดีวิวาทระหว่างมะรอด*กับมะสัง*

ครั้งที่ 12 การตัดสินคดีชายชู้ระหว่างมังราชา* มังละคอน* และเม้ยไก*

นอกจากการแก้ปริศนาและตัดสินคดีความดังกล่าวแล้ว พระมหาปิฎกธรยังได้เป็นผู้ริเริ่มพิธีกรรมที่เกี่ยวกับงานปลงศพของชาวมอญคือพิธีชิงศพ

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)