TLD-003-3296

มหิฬามุข (ชื่อตัวละคร)

มหิฬามุขชาดก   นิบาตชาดก  

มหิฬามุขเป็นตัวละครในเรื่องมหิฬามุขชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพญาช้าง

ครั้งหนึ่งพระเจ้าพรหมทัต*ครองกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ พระราชามีช้างพระที่นั่งมงคลหัตถีชื่อว่ามหิฬามุข เป็นช้างเรียบร้อย ไม่เคยทำร้ายใคร วันหนึ่งมีพวกโจรมาซุ่มอยู่ที่ใกล้โรงช้างนั้น แล้วปรึกษากันด้วยเรื่องที่จะทำโจรกรรม เช่น จะทะลุอุโมงค์เข้าไปลักทรัพย์ จะฆ่าเจ้าทรัพย์ ปรึกษากันอยู่หลายวัน พญาช้างมหิฬามุขได้ยินก็เข้าใจว่าคนเหล่านั้นสอนตน จึงควรจะประพฤติกิริยาดุร้าย ดังนั้นพอเช้าขึ้นคนเลี้ยงช้างเข้ามา พญาช้างก็ใช้งวงจับฟาดพื้นจนตาย

เมื่อพระเจ้าพรหมทัตทรงทราบก็ส่งอำมาตย์โพธิสัตว์ไปตรวจดู อำมาตย์เห็นว่าช้างนั้นมิได้ป่วย จึงหาสาเหตุที่ช้างดุร้าย ถามคนเลี้ยงช้างว่ามีใครมาพูดอะไรข้างโรงช้างเวลากลางคืนบ้าง คนเลี้ยงช้างบอกว่าพวกโจรมาพูดกัน อำมาตย์โพธิสัตว์จึงไปทูลพระราชาแล้วแนะนำให้เชิญพราหมณ์ผู้มีศีลมานั่งข้างโรงช้าง แล้วให้คุยกันแต่เรื่องศีลและเรื่องความประพฤติเรียบร้อย

พราหมณ์ก็มานั่งในโรงช้าง พูดกันเรื่องความประพฤติว่าพญาช้างไม่ควรจับต้องผู้ใด ไม่ควรทำให้ใครตาย ควรรักษาศีล มีมารยาทงาม และควรประกอบด้วยเมตตากรุณา พญาช้างมหิฬามุขฟังแล้วก็ประพฤติเรียบร้อยตลอดมา อำมาตย์โพธิสัตว์ทูลพระราชาว่า ช้างร้ายก็อาศัยบัณฑิตกล่อมเกลาให้ประพฤติดีได้ พระเจ้ากรุงพาราณสีพอพระทัยว่าอำมาตย์โพธิสัตว์หยั่งรู้ถึงอัธยาศัยของสัตว์เดรัจฉานได้ จึงประทานยศอันยิ่งใหญ่แก่อำมาตย์โพธิสัตว์

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)