TLD-003-3324

มะงาดา, ระตู 1 (ชื่อตัวละคร)

ดาหลัง  

ระตูมะงาดาเป็นตัวละครในบทละครเรื่องดาหลัง เป็นเจ้าเมืองมะงาดา* ซึ่ง “เป็นคนริษยาอาธรรม์”

เมื่อได้ข่าวว่าท้าวปันจะรากัน* ได้โจรป่าปันหยี*มาเป็นบุตรเขย และได้ยินกิตติศัพท์ว่าปันหยีผู้นี้มีฤทธิ์เดชมาก ปราบเมืองต่าง ๆ มาได้หลายเมืองแล้ว ระตูมะงาดาก็คิดอุบายจะลวงปันหยีไปฆ่า จึงส่งสารแสดงความอ่อนน้อมไปถึงท้าวปันจะรากัน ขอเชิญปันหยี ให้เหยียบเมืองพอเป็นสวัสดี จะได้เป็นเกียรติยศทุกทิศา ให้ระบือทั่วทั้งแดนชวา ขอพึ่งพระเดชาสืบไป ท้าวปันจะรากันหลงเชื่อเชิญให้ปันหยีไป ปันหยีเดินทางไปพร้อมไพร่พลเพียงห้าร้อยเศษ และพาชายาสององค์ไปด้วย

ระตูมะงาดาสั่งการให้วางยาพิษปันหยีและไพร่พล โดยจะลอบใส่ยาพิษในอาหาร และหากถูกยาพิษแล้วยังไม่ตาย ก็ให้ฆ่าเสียให้หมดทุกคน แต่ปูนตา* เสนาบดีผู้ใหญ่ของเมืองมะงาดา ห้ามไว้ว่าจะฆ่าคนเหล่านี้ในเมืองไม่ได้เพราะ “แม้นโลหิตตกในพระบุรี ก็จะเกิดวิบัติจัญไร จะมีภัยต่างต่างในกรุงศรี” ระตูมะงาดาจึงเปลี่ยนวิธีการฆ่าปันหยีใหม่ ให้เตรียมเรือไว้ 5 ลำ สำหรับปันหยีและไพร่พล ให้เจาะเรือทะลุเป็นช่องแล้วใช้ไม้อุดไว้ให้เรียบร้อย ถ้าดึงไม้ออกน้ำจะเข้าเรือทำให้เรือจม เมื่อปันหยีไปถึงระตูมะงาดาต้อนรับอย่างอ่อนน้อม และชวนให้ไปถอนหลักศิลา*ที่เมืองบาณุหลัน* เมื่อปันหยีเดินทางไปไกลแล้ว ระตูมะงาดาสั่งให้ทหารไปจับไพร่พลของปันหยีที่เหลืออยู่ไปฆ่า พวกปันหยีต่อสู้และรีบไปแจ้งให้พวกที่ยังอยู่นอกเมืองรู้ตัว พี่เลี้ยงของปันหยี 2 คนจึงรีบพาชายาทั้งสองของปันหยีกลับกรุงกุเรปัน* เมื่อปันหยีถอนหลักศิลาได้สำเร็จก็เดินทางกลับ

ในตอนกลางคืนขณะที่ทุกคนหลับอยู่ ทหารของระตูมะงาดาก็ลอบเข้ามาถอดสลักที่อุดเรือออกเพื่อปล่อยให้น้ำเข้าเรือแล้วพากันหนีไป ปันหยีและไพร่พลตื่นขึ้นจึงได้รู้ว่าตนเองอยู่ในน้ำ ปะตาระกาหลา*ต้องลงมาช่วยบันดาลให้น้ำตื้นพอหยั่งได้ ปันหยีพลัดกับทหารที่ไปขึ้นฝั่งอีกด้านหนึ่ง ปันหยีอยู่กับประสันตา*พี่เลี้ยงเพียงสองคน อยู่ในทะเลหลายวันหลายคืนจึงขึ้นฝั่งได้ ระตูมะงาดาเข้าใจว่าปันหยีเสียชีวิตก็ดีใจมาก สั่งกองทหารให้ไปฆ่าไพร่พลทั้งหมดของปันหยี แต่คนเหล่านั้นหนีไปกรุงกุเรปันแล้ว ท้าวกุเรปัน*ได้ทราบเรื่องทั้งหมดก็กริ้วมาก สั่งให้จะหรังกะหนังโหละ*โอรสยกทัพไปปราบระตูมะงาดา จะหรังกะหนังโหละปลอมตนและไพร่พลเป็นโจรป่าเช่นเดียวกับอิเหนา เปลี่ยนชื่อเป็นกุดาวิราหยา* เดินทัพไป 15 วันถึงเมืองมะงาดา ส่งสารไปถึงระตูมะงาดา แจ้งว่าตนเป็นน้องชายปันหยีต้องการมาแก้แค้นผู้ที่ใช้อุบายอย่างเลวทราม ระตูมะงาดาออกมาต่อสู้ถูกกุดาวิราหยาฆ่าตาย

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)