มะเหลเถไถเป็นตัวละครในบทละครเรื่องพระมะเหลเถไถ เป็นโอรสท้าวโปลา*กับนางตาลา*
วันหนึ่งพระมะเหลเถไถลาพระบิดามารดาไปประพาสป่าและเพลิดเพลินอยู่จนค่ำ พระมะเหลเถไถสั่งไพร่พลให้ปลูกพลับพลาเพื่อประทับแรมในป่า พระอินทร์*เกิดความรุ่มร้อนจึงเล็งทิพยเนตรลงไปยังโลกมนุษย์ เห็นว่าพระมะเหลเถไถบรรทมอยู่แต่ผู้เดียวจะว้าเหว่เพราะไม่มีคู่ครอง และเห็นว่านางตะแลงแกง*ธิดากษัตริย์เหมาะที่จะเป็นคู่ จึงเหาะไปอุ้มนางจากปราสาทมาอยู่ร่วมกับพระมะเหลเถไถที่พลับพลา ครั้นรุ่งเช้าพระมะเหลเถไถจัดไพร่พลและพานางตะแลงแกงขึ้นช้างเดินทางไปในป่า ระหว่างทางพบยักษ์ชื่อมะลาก๋อย*ซึ่งถูกพระอิศวร*สาปให้ตัวขาดเพราะทำผิดที่ลอบชมนางฟ้า มะลาก๋อยคิดจะจับพระมะเหลเถไถกิน ทั้งสองจึงต่อสู้กัน
นามานุกรม