TLD-003-3375

มังรายกะยอฉะวา (ชื่อตัวละคร)

ราชาธิราช, นิยายพงศาวดาร  

มังรายกะยอฉะวาเป็นตัวละครในเรื่องราชาธิราช เป็นโอรสของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง*กับพระอัครมเหสี มีพระอนุชาชื่อมังสีสู*

ในชาติก่อนมังรายกะยอฉะวาเกิดเป็นโอรสของพระเจ้าราชาธิราช*กับตะละแม่ท้าว* ชื่อพ่อลาวแก่นท้าว* ครั้นเมื่อมังรายกะยอฉะวาปฏิสนธิในครรภ์พระอัครมเหสีของพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง พระมารดาประสงค์จะเสวยดินกลางใจเมืองหงสาวดี* พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องจึงส่งราชทูตไปขอดินกลางใจเมืองหงสาวดี พระเจ้าราชาธิราชทรงระลึกได้ถึงคำอธิษฐานอาฆาตของพ่อลาวแก่นท้าวก่อนที่จะถูกประหารจึงให้คนนำดินจากจัณฑคารสถานเก่าซึ่งเป็นดินอัปมงคลมาอบปรุงให้หอมแต่งกลิ่นอย่างดี ใส่ผอบทองประดับพลอยถวายให้เสวยแทน มังรายกะยอฉะวาเป็นคนมีนิสัยใจร้อน ดื้อรั้น มุทะลุ และเกลียดชังมอญเป็นอย่างยิ่ง ในวัยเยาว์นั้นเมื่อใดที่ร้องไห้งอแง พี่เลี้ยงต้องปลอบว่าจะเอาเมืองหงสาวดีถวายจึงหยุดร้อง มังรายกะยอฉะวาได้ทำสงครามกับมอญหลายครั้ง ดังนี้

ครั้งที่ 1 เมื่อมังรายกะยอฉะวามีชันษาได้ 22 ปี ที่ชายแดนมอญกับพม่ามีเหตุทะเลาะวิวาทด้วยเรื่องแย่งชิงน้ำมันดิน มังรายกะยอฉะวาจึงถือเป็นเหตุก่อสงครามกับมอญโดยไม่ฟังคำห้ามปรามจากใคร ๆ ในครั้งนี้พม่ากับมอญทำสงครามชิงเมืองตะแคง*และเมืองทรางทวย* ฝ่ายมอญขัดสนเสบียงอาหารจึงใช้อุบายแต่งสารของพระเจ้าราชาธิราชมีใจความว่า อำมาตย์ทินมณิกรอด*กับสมิงนครอินทร์*จะยกทัพมาช่วยกระหนาบทัพพม่า แล้วใช้อุบายให้พม่าจับคนถือหนังสือได้ เมื่อมังรายกะยอฉะวาเห็นสารปลอมก็สำคัญว่าจริงจึงยกทัพกลับกรุงอังวะ* มังรายกะยอฉะวาถูกพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องตำหนิว่ารู้ไม่ทันมอญ

ครั้งที่ 2 มังรายกะยอฉะวาไม่ละความตั้งใจที่จะรบกับมอญจึงยกทัพม้ามา ณ ชายแดนกรุงหงสาวดี เข้าโจมตีหัวเมืองรายทาง พระเจ้าราชาธิราชโปรดให้พระยาเกียร* และพระยาราม* พระราชบุตรทั้งสองคุมทัพเข้าต่อสู้ ทัพพม่าทานกำลังไม่ได้ มังรายกะยอฉะวาต้องพาทหารหนีกลับเมืองอังวะและถูกพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องตำหนิเป็นครั้งที่ 2

ครั้งที่ 3 มังรายกะยอฉะวาได้ยกทัพไปตีได้เมืองตะเกิง* พระเจ้าราชาธิราชจึงทรงให้อำมาตย์ทินมณิกรอดยกทัพไปตีเมืองปรวน* ซึ่งเป็นแหล่งเสบียงของพม่าทางหนึ่ง ส่วนพระองค์เองเป็นแม่ทัพยกไปทำสงครามกับมังรายกะยอฉะวา มังรายกะยอฉะวาเกรงว่าจะเสียทีหากข้าศึกตีได้เมืองปรวน จึงยกทัพออกจากเมืองตะเกิงกลับเมืองปรวน

ครั้งที่ 4 มังรายกะยอฉะวากับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องยกทัพไปตีมอญอีกครั้งหนึ่ง มังรายกะยอฉะวาไปตั้งมั่น ณ เมืองตะละชี* ส่วนพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องตั้งมั่น ณ เมืองปรวน ในการศึกครั้งนี้มังรายกะยอฉะวาสามารถจับตัวสมิงนครอินทร์ได้ สมิงนครอินทร์เมื่อถูกพม่าจับตัวไว้ได้ 3 วันก็ถึงแก่ชีวิตเพราะความบอบช้ำ พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงตำหนิมังรายกะยอฉะวาอย่างมากที่ปล่อยให้สมิงนครอินทร์ซึ่งเคยมีบุญคุณต่อพระองค์ตายในที่คุมขัง ในการศึกครั้งนี้มังรายกะยอฉะวาสามารถจับสมิงพระราม*และช้างพลายประกายมาศ*ได้

ครั้งที่ 5 มังรายกะยอฉะวากระทำยุทธหัตถีกับพระเจ้าราชาธิราช มังรายกะยอฉะวาพลัดตกจากหลังช้างบั้นพระองค์หัก ถูกทหารฝ่ายมอญจับตัวได้ พระเจ้าราชาธิราชจะทรงไว้ชีวิต แต่มังรายกะยอฉะวายอมตายด้วยขัตติยมานะ

ในที่สุดมังรายกะยอฉะวาถูกพระเจ้าราชาธิราชทรงกระทำพิธีปฐมกรรม ภายหลังที่มังรายกะยอฉะวาสิ้นพระชนม์แล้ว พระเจ้าราชาธิราชโปรดให้จัดการพระศพแบบลูกหลวงเอก เก็บอัฐิใส่ในผอบทองประดับพลอย แล้วก่อเจดีย์บรรจุไว้ ณ เมืองหงสาวดีชื่อมังรายกะยอฉะวามุเตา มังรายกะยอฉะวาสิ้นพระชนม์เมื่อชันษา 25 ปี

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)