ม้าโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องโภชาชานิยชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในอดีตกาลพระเจ้าพรหมทัต*ครองเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นม้าตระกูลพิเศษสินธพชาติอาชาไนย เป็นม้ามงคลประจำเมือง ม้านั้นบริโภคข้าวสาลีอย่างหอมซึ่งเก็บไว้ 3 ปี ปรุงด้วยรสเลิศ ใส่สุพรรณภาชนะมีราคาถึง 100,000 กหาปณะ พื้นที่ม้ายืนนั้นประพรมด้วยของหอม 4 ชนิด ที่อยู่ประดับประดาด้วยวัตถุงดงามมีค่า เมืองทั้งหลายล้วนพากันอยากได้สมบัติของพระเจ้ากรุงพาราณสี

ต่อมามีกษัตริย์ 7 พระนครยกทัพมาล้อมเมืองพาราณสี ส่งสารมาให้พระเจ้าพรหมทัตว่าจะยอมถวายราชสมบัติหรือจะต่อสู้ กษัตริย์ทรงปรึกษาพวกเสวกามาตย์ อำมาตย์เหล่านั้นเสนอให้ส่งนายอัศวาจารย์ไปต่อสู้ก่อน นายอัศวาจารย์ขอม้าสินธพอาชาไนยแล้วออกไปรบตีค่ายที่ 1 แตก จับพระราชาได้แล้วไปตีค่ายพระราชาอื่นๆ อีกจนได้ 6 ค่าย ม้าอาชาไนยบาดเจ็บสาหัส นายอัศวาจารย์จึงให้ม้านอนลง ขยายเกราะให้หย่อนแล้วปรารภจะผูกม้าอื่นออกรบ ม้าพระโพธิสัตว์นอนอยู่ก็วิตกว่าถ้าใช้ม้าอื่นออกรบก็จะจับพระราชาองค์ที่ 7 ไม่ได้ การทุกอย่างก็จะเสีย นายอัศวาจารย์จะต้องตาย พระเจ้าพาราณสีก็จะตกอยู่ในเงื้อมมือศัตรู นอกจากตนแล้วไม่เล็งเห็นว่าม้าใดจะไปต่อสู้ได้ จึงเรียกนายอัศวาจารย์มาบอกว่าตนเท่านั้นที่จะทำลายค่ายที่ 7 ได้ ขอให้นายอัศวาจารย์พยุงตนผูกเครื่องออกรบอีก นายอัศวาจารย์ก็ทำตามนั้น ตีค่ายที่ 7 ได้สำเร็จ จับพระราชาองค์ที่ 7 ได้

ม้าโพธิสัตว์ทูลพระเจ้าพรหมทัตว่าอย่าประหารพระราชาทั้งเจ็ด ควรให้ถวายสัตย์ปฏิญาณแล้วปล่อยไป และขอให้พระองค์ทรงบำเพ็ญทานรักษาศีล ครองเมืองโดยยุติธรรม เมื่อม้าโพธิสัตว์ถวายโอวาทแด่พระราชาแล้วก็สิ้นชีพ พระเจ้ากรุงพาราณสีก็ทรงปฏิบัติตามที่ม้าโพธิสัตว์สอน