TLD-003-3479

มิตตพินทุกะ (ชื่อตัวละคร)

โลสกติสสชาดก   นิบาตชาดก  

มิตตพินทุกะเป็นตัวละครในเรื่องโลสกติสสชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในสมัยพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า มีภิกษุรูปหนึ่งเป็นผู้มีศีลและกระทำวิปัสสนา เป็นเจ้าอาวาสอยู่ในวัดใกล้บ้านของกุฎุมพีซึ่งทำหน้าที่เป็นอุปัฏฐาก

วันหนึ่งมีภิกษุเดินทางจากป่าหิมพานต์มาถึงบ้านของกุฎุมพี กุฎุมพีเลื่อมใสในอิริยาบถของพระภิกษุรูปนี้จึงต้อนรับอย่างดีแล้วให้ไปพักอยู่วัดเดียวกับภิกษุเจ้าอาวาส และได้ฟังธรรมจากภิกษุอาคันตุกะ ภิกษุเจ้าอาวาสเกรงว่าถ้าให้ภิกษุอาคันตุกะพักอยู่ในวัด กุฎุมพีก็จะคลายความนับถือตน จึงไม่ยอมพูดด้วย ขณะมาในเวลาทำการอุปัฏฐากปฏิบัติ ภิกษุอาคันตุกะรู้ถึงความรู้สึกของภิกษุเจ้าอาวาส จึงกลับไปที่อยู่ของตน รุ่งขึ้นก็ไปบิณฑบาตที่อื่น

ฝ่ายกุฎุมพีไม่เห็นภิกษุอาคันตุกะมาบิณฑบาตที่บ้านของตนก็ฝากข้าวปายาสกับภิกษุเจ้าอาวาสไปถวาย ภิกษุเจ้าอาวาสคิดว่าถ้าภิกษุอาคันตุกะได้ข้าวปายาสก็จะยิ่งติดใจไม่ยอมออกจากวัด จึงเทข้าวปายาสลงกองไฟระหว่างเดินทางกลับวัด ครั้นถึงวัดไม่เห็นภิกษุอาคันตุกะก็รู้ว่าตนไม่สมควรทำเช่นนั้นด้วยความเห็นแก่อาหาร จึงรู้สึกเสียใจและสำนึกได้ นับแต่นั้นมาภิกษุเจ้าอาวาสก็มีอาการเหมือนเปรต ครั้นมรณภาพก็ตกนรกเกิดเป็นยักษ์ 500 ชาติ สุนัข 500 ชาติ ซึ่งแต่ละชาติไม่เคยได้กินอาหารเต็มอิ่มแม้แต่วันเดียว

ต่อมาได้ไปเกิดเป็นทารกในครอบครัวคนยากจนเข็ญใจในแคว้นกาสีชื่อว่ามิตตพินทุกะ หลังทารกมิตตพินทุกะเกิด ครอบครัวก็ยิ่งทุกข์ยากเข็ญใจ บิดามารดาคิดว่าเป็นเพราะมิตตพินทุกะเป็นกาลกิณี จึงทุบตีขับไล่ออกจากบ้าน มิตตพินทุกะซัดเซพเนจรไปจนถึงเมืองพาราณสี

ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอาจารย์ทิศาปาโมกข์อยู่ในเมืองพาราณสี สอนศิลปศาสตร์แก่เด็กอนาถา มิตตพินทุกะจึงมีโอกาสได้ศึกษาอยู่ในสำนักนั้น แต่มิตตพินทุกะเป็นเด็กดื้อ เกเรและไม่เชื่อฟังอาจารย์ ต่อมาวิวาทกับเด็กอื่นๆ ในสำนัก จึงเดินทางไปจนถึงหมู่บ้านปัจจันตคามตำบลหนึ่ง ได้หญิงเข็ญใจเป็นภรรยา มีบุตรด้วยกัน 2 คน อยู่มามิตตพินทุกะถูกชาวบ้านทุบตีขับไล่ เพราะตั้งแต่เข้ามาอยู่ในหมู่บ้านนี้ ทำให้เกิดเหตุร้ายนานาประการซ้ำๆ กัน เช่น ไฟไหม้ถึง 7 ครั้ง เป็นต้น

มิตตพินทุกะจึงพาบุตรภรรยาเข้าป่า อมนุษย์ที่รักษาป่าฆ่าบุตรภรรยากินเป็นอาหาร มิตตพินทุกะจึงหนีออกจากป่าเดินทางไปถึงหมู่บ้านหนึ่งซึ่งตั้งอยู่ใกล้ท่าเรือ ได้เป็นลูกจ้างไปในเรือ ต่อมาเกิดเหตุเรือไม่แล่นเหมือนมีคนมาฉุด จึงมีการจับสลากว่าผู้ใดในเรือเป็นกาลกิณี ปรากฏว่าผู้ที่จับสลากได้คือมิตตพินทุกะ ชาวเรือจึงให้ไม้ไผ่มัดหนึ่ง แล้วโยนมิตตพินทุกะลงมหาสมุทร มิตตพินทุกะนอนบนมัดไม้ไผ่ลอยไป ได้นางเทพธิดาทั้งหลายในวิมานต่างๆ เป็นภรรยา นางเทพธิดาเหล่านั้นต้องไปเป็นเปรตสลับกันไปเพราะทำกรรมไม่ดีไว้ ก่อนไปบอกให้มิตตพินทุกะรอตนกลับมา แต่มิตตพินทุกะไม่เชื่อฟัง กลับเดินทางไปถึงเมืองยักษ์ ได้พบนางยักษ์ซึ่งแปลงตนเป็นแม่แพะ จึงคิดจะจับแพะกิน เมื่อมิตตพินทุกะจับขาแพะ แพะก็ดีดจนกระเด็นไปถึงเมืองพาราณสี

ต่อมาได้พบแพะของคนเลี้ยงแพะก็คิดจะจับขาแม่แพะเพื่อให้ดีดตนกลับไปหาเหล่านางเทพธิดา คนเลี้ยงแพะคิดว่ามิตตพินทุกะเป็นโจรขโมยแพะ จึงทุบตีแล้วมัดจะไปส่งพระราชา ในเวลาเดียวกันนั้นเอง พระโพธิสัตว์อาจารย์ทิศาปาโมกข์เห็นเข้าจึงขอมิตตพินทุกะจากคนเลี้ยงแพะ มิตตพินทุกะเล่าความเป็นมาให้อาจารย์ฟัง พระโพธิสัตว์อาจารย์จึงแสดงธรรมว่า คนที่ไม่เชื่อฟังถ้อยคำของผู้ที่หวังดี ย่อมได้รับความทุกข์และเศร้าโศกเช่นมิตตพินทุกะ

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)