TLD-003-3535

เมรี 2 (ชื่อตัวละคร)

พระรถเมรี, บทละคร  

เมรีเป็นตัวละครในบทละครเรื่องพระรถเมรี เป็นธิดาของท้าวปทุมราช* (สันนุราช*) กับนางศรีสุดา* แห่งเมืองกำพุช* (สังกัศ* หรือสังกัด*) มีขนิษฐาฝาแฝดคือนางทัศนารี* นางเมรีเป็นธิดาบุญธรรมของนางสารตรา*ยักษ์เจ้าเมืองทานตะวัน* (ตะวัน*) เมื่อนางสารตราเดินทางตามหานางสิบสอง*เหล่าธิดาบุญธรรมที่หนีนางไป นางสารตราได้ให้นางเมรีปกครองเมืองทานตะวันแทน

ต่อมานางยักษ์คิดกำจัดรถเสน*โอรสของนางเภา*น้องสุดท้องในกลุ่มนางสิบสอง จึงลวงให้รถเสนถือสารเดินทางไปเมืองทานตะวันเพื่อให้นางเมรีสังหาร แต่พระฤๅษีช่วยแปลงสารให้ รถเสนจึงได้อภิเษกกับนางเมรี แล้วขึ้นครองเมืองทานตะวัน ต่อมารถเสนลวงนางเมรีให้พาไปชมพรรณไม้ในอุทยานแล้วลอบเก็บผลหมากงั่ว (มะงั่ว) หมากนาว (มะนาว) ซึ่งเป็นของวิเศษประจำเมืองทานตะวัน ต้นไม้ทั้งสองก็ส่งเสียงร้อง นางเมรีเห็นว่าเป็นลางร้ายจึงให้จัดพิธีบวงสรวงเพื่อล้างอาเพศ รถเสนชักชวนนางเมรีดื่มเหล้าบวงสรวงจนนางเมามาย แล้วถามถึงห่อของต่างๆ ที่ห้อยอยู่ที่หลังคาตำหนัก นางบอกว่าเป็นห่อยาวิเศษต่างๆ ศรกำพต*และห่อดวงตาของนางสิบสองที่นางสารตราซ่อนไว้ แล้วนางเมรีก็หลับไป

เมื่อนางเมรีรู้ว่ารถเสนขี่พญาม้าเหาะหนีไปก็ออกติดตาม รถเสนโปรยยาวิเศษเป็นไฟและพายุขวางทางไว้ แต่นางเมรีและพลยักษ์แก้ไขได้ รถเสนจึงโปรยยาเป็นคงคากรด ลมกรด และมีภูเขาแน่นขนัดกั้นอยู่ตลอดทั้งป่า แล้วไปหยุดพักอยู่บนยอดเขา นางเมรีตามไปขอให้รถเสนกลับไปกับนาง แต่รถเสนปฏิเสธ แล้วให้สัญญาว่าจะกลับไปหานางในอีก 15 วัน พญาม้าเกรงรถเสนเปลี่ยนใจจึงรีบเหาะพาไป

นางเมรีเสียใจจนสิ้นสติ เหล่านางกำนัลปลอบและเชิญนางกลับเมือง แต่นางไม่กลับ บอกให้สิทธิกรรม์*มหาเสนาครองราชย์แทน กำชับให้ปกครองไพร่ฟ้าให้เป็นสุข แล้วนางก็สิ้นใจไปเกิดบนสวรรค์ชั้นดุสิต ด้วยอำนาจความสัตย์ ร่างกายของนางจึงกลายเป็นหินเพื่อให้ปรากฏเกียรติยศสืบไป

สิทธิกรรม์จะนำศพนางกลับเมือง แต่ไม่สามารถเคลื่อนศพได้ สิทธิชัย*และสุรศักดิ์*นายทหารยักษ์บอกว่าเป็นเพราะอำนาจความสัตย์ของนาง สิทธิกรรม์จึงเนรมิตมณฑปแก้วเจ็ดประการครอบศพไว้

ต่อมารถเสนเดินทางกลับไปหานางเมรีในป่า เห็นมณฑปใหญ่ก็เข้าไปดูพบศพนางเมรี กลายเป็นหินอยู่ก็คร่ำครวญกอดศพสลบไป พญาม้าเข้าใจว่ารถเสนตายก็สลบไปด้วย ฝ่ายนางเมรีซึ่งไปเกิดเป็นเทพบุตรบนสวรรค์ชั้นดุสิตรู้สึกรุ่มร้อน ส่องเนตรแก้วลงไปดูก็รู้สาเหตุ จึงแปลงกายเป็นนางเมรีลงไปช่วยแก้ไขให้รถเสนคืนสติ นางเมรีแปลงแนะให้รถเสนไปหาคู่ครองคือนางทัศนารีที่อุทยานเมืองกำพุช แล้วนางก็หายตัวกลับสวรรค์ไป * บางสำนวนกล่าวว่าในตอนนี้นางเมรียังไม่ตาย เมื่อรถเสนทูลลาพระบิดามารดาไปตามหานางเมรี ได้พบนางที่ตำหนักในป่า นางคร่ำครวญ ตัดพ้อ และบอกให้รถเสนไปอภิเษกกับนางทัศนารีขนิษฐาของนางซึ่งอยู่ที่เมืองกำพุช (สังกัศ) แล้วนางก็สิ้นใจ รถเสนอธิษฐานให้มีโกศทองรองรับศพนางเมรี แล้วกวัดแกว่งพระขรรค์เรียกเหล่าเทวดาเจ้าป่ามาช่วยจัดพิธีศพ บรรจุพระธาตุของนางไว้ในเจดีย์

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)