เมาะตะมะเป็นเมืองในเรื่องราชาธิราช เป็นเมืองของมอญ มีอาณาเขตทิศเหนือจดเมืองตองปู* ทิศตะวันตกจดหมู่บ้าน ทิศตะวันออกจดประเทศไทย ทิศใต้จดเมืองสเติง* เมืองเมาะตะมะเดิมเป็นป่าอยู่ในเมืองสเทิม*

เมื่อครั้งพุทธกาลสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงมีพุทธทำนายว่าจะมีพระมหากษัตริย์พระองค์หนึ่งเสด็จมาสร้างให้เป็นเมือง ชื่อว่าเมืองเมาะตะมะ ต่อมาภายหลังพุทธกาลได้มีกษัตริย์เมืองพุกามชื่อพระเจ้าอลังคจอสู* ได้เสด็จประพาสป่าปัทวัน เมื่อเสด็จมาถึงสถานที่แห่งนี้ เห็นภูมิสถานดีจึงทรงสร้างให้เป็นเมืองแล้วทรงให้ข้าหลวงแขกชื่ออลิมามาง*เป็นเจ้าเมือง

ในปีศักราช 648 เมื่อพระเจ้าฟ้ารั่ว*สร้างเมืองเมาะตะมะเป็นราชธานี ขณะแผ้วถางดินได้เห็นเสือ งูเหลือม และไข่นกยูง โหรทำนายว่าจะเป็นเมืองที่มีอำนาจมากทั้งด้านการสงครามและการค้าขาย อีกทั้งจะได้ช้างเผือกผู้ 1 ตัว เมื่อหาฤกษ์สร้างปราสาทนั้นโหรถวายฤกษ์ตรงกับวันพฤหัสบดี แรม 3 ค่ำ เดือน 6 ศักราช 648 นักษัตรฤกษ์ที่ 22 เป็นราชาฤกษ์ ในเวลากลางวัน ขณะรอฤกษ์นั้นได้มีหญิงครรภ์แปดเดือนเดินมาริมหลุม คนในพิธีได้ผลักหญิงนั้นลงในหลุม โลหิตของหญิงนั้นกระเซ็นขึ้นมากลายเป็นอสรพิษ 8 ตัว อสรพิษ 7 ตัว ตายในสถานที่นั้นส่วนอีกตัวเลื้อยไปทางทิศตะวันตก โหรทำนายว่าเมืองเมาะตะมะจะมีกษัตริย์ทั้งสิ้น 8 พระองค์ กษัตริย์ 7 พระองค์จะสวรรคต ณ เมืองเมาะตะมะ ส่วนอีกพระองค์จะสวรรคต ณ เมืองอื่น กษัตริย์ที่ครองเมาะตะมะทั้ง 8 พระองค์ ได้แก่ มะกะโท* (พระเจ้าฟ้ารั่ว) มะกะตา* (พระเจ้ารามประเดิด*) พระเจ้าแสนเมืองมิง* เจ้าชี* (พระเจ้ารามไตย*) ชีปอน* อายกำกอง* พระเจ้าอายลาว* และพระเจ้าอู่*

หลังจากที่พระเจ้าอู่หรือพระเจ้าช้างเผือก*ครองราชย์ได้ 6 ปี เสด็จไปคล้องช้างในป่าละภูเป็นเวลานาน พระตะบะ*ผู้ที่ทรงให้อยู่ดูแลรักษาเมืองเมาะตะมะคิดขบถ ไม่ยอมให้พระเจ้าช้างเผือกเสด็จกลับเข้าเมือง พระเจ้าช้างเผือกไม่ทรงสามารถปราบปรามพระตะบะได้จึงเสด็จไปประทับ ณ เมืองพะโค*ตราบจนสิ้นพระชนม์ เมืองเมาะตะมะจึงลดความสำคัญลง