พระเจ้าราชาธิราชเป็นตัวละครในบทละครเรื่องราชาธิราช  เป็นโอรสของพระเจ้าช้างเผือก* (พระเจ้าอู่*)  พระนามเดิมคือ มังสุระมณีจักร* เมื่อเจริญวัยพระนามที่เรียกกันคือ พระยาน้อย*  และเมื่อได้เป็นกษัตริย์ครองเมืองหงษาวดี*ทรงพระนามว่าพระเจ้าสิงหะราชาธิราช* แต่มักเรียกกันว่า พระเจ้าราชาธิราช  ทหารฝ่ายพม่าเรียกว่าพระเจ้ามหายักษ์เมืองมอญ*

พระยาน้อยกับพวกจำนวน 70 คนได้หนีภัยจากเมืองพะโค* ไปตั้งตัวที่เมืองตะเกิง* เมื่อแรกเข้าไปอยู่เมืองตะเกิงพระยาน้อยจะเสด็จไปนมัสการพระธาตุ   แต่ระหว่างทางได้พบกับนางเม้ยมะนิก*ซึ่งเป็นแม่ค้าแป้งหอม ด้วยบุพเพสันนิวาส พระยาน้อยจึงได้นางมาเป็นบาทบริจาริกา

พระมหาเทวี*พระเจ้าป้าต้องการกำจัดพระยาน้อยเพราะหวังยกราชสมบัติให้แก่สมิงมราหู*ชู้รัก จึงกล่าวหาว่าพระยาน้อยเป็นขบถและพยายามใช้อุบายรวมทั้งกองกำลังจับตัวพระยาน้อย  แต่ไม่ว่าพระมหาเทวีจะใช้กลอุบายหรือใช้นายทหารยกกองทัพมามากเท่าไรก็ไม่สามารถจับตัวพระยาน้อยกลับเมืองพะโคได้ เนื่องจากพระยาน้อยมีนายทหารและขุนนางคู่ใจ เช่น พ่อมอญ*  มังกันจี* คอยช่วยเหลือ  จนเมื่อพระเจ้าช้างเผือกสิ้นพระชนม์ พระยาน้อยยกทัพเข้าเมืองพะโคปราบพระมหาเทวีกับสมิงมราหู และขึ้นครองเมืองหงษาวดี  

พระเจ้าราชาธิราชต้องปราบหัวเมืองน้อยใหญ่ที่แข็งเมือง ในระหว่างปราบขบถก็ได้มะสลุม* ทหารหนุ่มที่ชำนาญการสงครามมาสวามิภักดิ์   จากการปราบขบถทำให้ทัพมอญล่วงเข้าไปในเขตแดนพม่า พระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวา*จึงถือเป็นเหตุยกทัพมาตีหงษาวดี ดังนั้นพระเจ้าราชาธิราชจึงต้องทำศึก 2 ด้าน คือทั้งปราบขบถและทำศึกพม่า  ในการศึกพม่าครั้งแรกพระเจ้าราชาธิราชได้กระทำยุทธหัตถีกับพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวาได้ชัยชนะ และทรงมีราชสารไปเยาะเย้ยจนพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวาตรอมพระทัยสิ้นพระชนม์ ทำให้เกิดศึกยืดเยื้อมาจนถึงสมัยพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง*  แต่ไม่ว่าจะทำสงครามกี่ครั้งหรือฝ่ายพม่าจะยกกำลังพลมามากเท่าใดหรือใช้อุบายใดๆก็ไม่สามารถเอาชนะฝ่ายมอญได้  จนสุดท้ายพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องทรงมีราชสารขอหย่าศึก สงครามระหว่างมอญกับพม่าจึงยุติลง

พ่อลาวแก่นท้าว*โอรสพระเจ้าราชาธิราชที่ประสูติจากตะละแม่ท้าว*รังเกียจและเจ็บแค้นนางเม้ยมะนิกหรือนางปิยะราชเทวี*มเหสีฝ่ายซ้ายซึ่งเป็นมารดาเลี้ยง   เมื่อขึ้นเฝ้าพระเจ้าราชาธิราชจึงกัดนิ้วตนเองเพื่อจะได้ไม่ต้องถวายบังคมนาง  พระเจ้าราชาธิราชเห็นว่าพ่อลาวแก่นท้าวกระด้างกระเดื่อง  นานไปอาจจะเป็นอันตรายต่อพระองค์หรือนางปิยะราชเทวีจึงให้ประหารชีวิต  พ่อลาวแก่นท้าวถือพยาบาทจึงอธิษฐานขอเกิดเป็นพม่าเพื่อจะมาทำสงครามกับมอญ พระเจ้าราชาธิราชก็ทรงอธิษฐานทับเพื่อป้องกันมิให้พ่อลาวแก่นท้าวมีชัยชนะ

เมื่อพ่อลาวแก่นท้าวเกิดใหม่เป็นมังรายกะยอชวา*โอรสพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง มังรายกะยอชวามีจิตพยาบาทมอญจึงได้ก่อสงครามขึ้นใหม่  และได้ยกทัพมาทำสงครามกับมอญหลายครั้ง  ท้ายสุดก็พ่ายแพ้และถูกจับได้ พระเจ้าราชาธิราชทรงทราบว่ามังรายกะยอชวาคือพ่อลาวแก่นท้าวที่กลับชาติมาเกิดก็ไม่ทรงถือโทษ  ทรงพยายามเกลี้ยกล่อมอยู่นานหวังจะชุบเลี้ยง แต่มังรายกะยอชวาไม่ยอมใจอ่อนยืนยันจะรับโทษด้วยศักดิ์ศรีชายชาติทหาร   พระเจ้าราชาธิราชจึงทรงกระทำพิธีปฐมกรรมมังรายกะยอชะวา  แต่ก็ให้จัดพิธีศพอย่างสมเกียรติ

ภายหลังที่พระเจ้าราชาธิราชกระทำพิธีปฐมกรรมมังรายกะยอชวาแล้ว ก็ยกทัพกลับหงษาวดี  และในปลายสมัยของพระเจ้าราชาธิราชเมืองมอญสงบจากการสงคราม