TLD-003-3712

ราม (ชื่อตัวละคร)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

รามเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ บางครั้งเรียกว่า พระตรีภพ* พระจักรี* พระจักรกฤษณ์* ฯลฯ  เป็นโอรสของท้าวทศรถ*กับนางเกาสุริยา* เป็นเชษฐาของพระพรต* พระลักษณ์* และพระสัตรุด* พระรามมีมเหสีคือนางสีดา* มีโอรสคือพระมงกุฎ* พระรามมีอาวุธเป็นศรสำคัญ 3 เล่ม  คือ ศรพรหมาสตร์* ศรพลายวาต*และศรอัคนิวาต* และมีศรอื่น ๆ อีกได้แก่ศรพาลจันทร์* และศรจันทวาทิตย์*

เมื่อนนทก*ได้นิ้วเพชรจากพระอิศวร* ก็กำเริบใช้นิ้วเพชรสังหารเทวดาและคนธรรพ์ พระนารายณ์*แปลงเป็นสตรีลวงให้นนทกร่ายรำตามจนชี้ขาตนเองหัก แล้วสาปให้นนทกไปเกิดมี 10 หน้า 20 มือ นนทกจึงไปเกิดเป็นทศกัณฐ์* ทศกัณฐ์เที่ยวเบียดเบียนเหล่าเทวดาและฤๅษี พระฤๅษี 5 ตนมีฤๅษีกไลโกฏ*เป็นหัวหน้าไปเฝ้าพระอิศวรเพื่อเชิญพระนารายณ์อวตารลงมาปราบยักษ์เป็นพระรามโอรสของท้าวทศรถ ส่วนบัลลังก์นาคและเทพอาวุธก็ตามลงมาด้วย โดยสังข์และบัลลังก์นาคเป็นพระลักษณ์ จักรเป็นพระพรต คทาเป็นพระสัตรุด พระลักษมีมเหสีของพระนารายณ์ก็มาเป็นนางสีดา

พระรามในวัยเยาว์ได้ยิงกระสุนเล่นใส่หลังค่อมของนางกุจจี* ทำให้นางอับอายและคิดพยาบาท ครั้นพระรามและพระอนุชาเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ต่าง ๆ กับฤๅษีวสิษฐ์*และฤๅษีสวามิตร* เมื่อเรียนวิชาสำเร็จพระฤๅษีทั้งสองก็ทำพิธีชุบศรให้ ขณะทำพิธีพระอิศวรประทานศรพรหมาสตร์   ศรอัคนิวาต และศรพลายวาตพร้อมคันศรแก่พระกุมารทั้งสี่องค์ เมื่อกลับเข้ากรุงอยุธยา*แล้ว ทั้งสี่องค์ได้แสดงศิลปศาสตร์ถวายท้าวทศรถ

เมื่อนางกากนาสูร*และเหล่าอสูรกาเบียดเบียนบรรดาฤๅษี ฤๅษีวสิษฐ์และฤๅษีสวามิตรได้เชิญพระรามและพระลักษณ์ไปปราบ หลังจากนั้นพระรามและพระลักษณ์ก็เสด็จไปเมืองมิถิลา* เพื่อร่วมงานสยุมพรของนางสีดา พระรามสามารถยกมหาธนูโมลี*ของพระอิศวรได้ จึงได้อภิเษกกับนางสีดา

ครั้นท้าวทศรถจะอภิเษกพระรามครองกรุงอยุธยา นางกุจจีซึ่งผูกพยาบาทพระรามก็ยุยงนางไกยเกษี*ให้ขอพรท้าวทศรถให้พระพรตครองราชย์ก่อน และให้พระรามไปอยู่ป่าเป็นเวลา 14 ปี พระรามได้ผนวชและเดินป่าตามบัญชาของท้าวทศรถ โดยมีพระลักษณ์และนางสีดาตามเสด็จ

ต่อมาพระพรต พระสัตรุด และพระมารดาทั้งสามคือนางเกาสุริยา นางไกยเกษี และนางสมุทรชา*ไปทูลเชิญให้พระรามเสด็จกลับเมือง พระลักษณ์เห็นพระพรตยกกองทัพมาก็เข้าใจว่าพระพรตตามมาสังหาร จึงคิดจะแผลงศรสังหารพระพรต แต่พระรามห้ามไว้ นางไกยเกษีสำนึกผิดจึงขอโทษพระราม และขอให้พระรามกลับไปครองกรุงอยุธยา แต่พระรามปฏิเสธและยืนยันจะเดินป่าให้ครบ 14 ปี พระพรตจึงทูลขอฉลองพระบาทของพระรามไว้แทนองค์พระราม

พระรามให้พระพรต พระสัตรุดเชิญพระมารดาทั้งสามกลับกรุงอยุธยา ส่วนพระราม พระลักษณ์ และนางสีดาก็ออกเดินทางต่อ ระหว่างทางได้พบพรานกุขัน* พรานกุขันนำเสด็จพระราม พระลักษณ์ และนางสีดาข้ามแม่น้ำสะโตง* จากนั้นทั้งสามพระองค์ได้พบเหล่าฤๅษี ฤๅษีทูลเชิญให้พระรามประทับ แต่พระรามปฏิเสธและเสด็จต่อไปจนถึงแม่น้ำโคทาวารี*  พระอินทร์*เนรมิตอาศรมให้พระราม พระลักษณ์ และนางสีดาประทับ

วันหนึ่งนางสำมนักขา*ออกเที่ยวป่า พบพระรามก็อยากได้พระรามเป็นสวามี นางแปลงเป็นสาวงามเข้าถวายตัว แต่พระรามไม่รับ นางจึงติดตามไปจนถึงอาศรม เมื่อเห็นนางสีดาก็เข้าทำร้าย พระลักษณ์จึงลงโทษนางสำมนักขาและไล่นางไป นางสำมนักขาไปฟ้องพญาขร*เชษฐาที่เมืองโรมคัล* พญาขรยกทัพมา พระรามก็สังหารพญาขร  ครั้นพญาทูษณ์*และพญาตรีเศียร*ยกทัพมาแก้แค้นก็ถูกสังหารอีก นางสำมนักขารู้ว่าเชษฐาทั้งสามถูกสังหารก็หนีไปกรุงลงกา*เพื่อฟ้องทศกัณฐ์ และยุยงให้ทศกัณฐ์ลักนางสีดามาเป็นชายา

ทศกัณฐ์ได้ยินว่านางสีดางดงามก็อยากได้นางเป็นชายา จึงให้มารีศ*แปลงเป็นกวางทองไปล่อพระรามและพระลักษณ์ออกจากอาศรม แล้วเข้าลักนางสีดาไป พระรามและพระลักษณ์ออกติดตามจนพบพญานกสดายุ*ที่รอแจ้งข่าวนางสีดา เมื่อสดายุทูลพระรามแล้วก็สิ้นใจ พระรามได้แผลงศรเผาศพสดายุแล้วเดินทางต่อไปจนพบยักษ์กุมพล* ได้ช่วยให้พ้นคำสาป ต่อมาได้พบหนุมาน*ที่ป่ากัทลีวัน* พระรามเห็นลักษณะพิเศษของหนุมาน หนุมานจึงรู้ว่าพระรามเป็นพระนารายณ์อวตารก็ถวายตัวเป็นข้ารับใช้ และพาสุครีพ*มาเฝ้า สุครีพทูลให้พระรามช่วยกำจัดพาลี*เจ้าเมืองขีดขิน*พระรามเห็นว่าพาลีผิดคำสาบานจึงยอมช่วย

ครั้นสังหารพาลีแล้ว สุครีพทูลให้พระรามรวมพลของเมืองชมพู*ด้วย พระรามให้สุครีพและหนุมานไปทูลท้าวมหาชมพู* เมื่อท้าวมหาชมพูรู้ว่าพระรามเป็นพระนารายณ์อวตารก็ถวายไพร่พล  เมื่อรวมพลได้แล้วพระรามให้สุครีพ หนุมาน และองคต*ไปสืบข่าวนางสีดาที่กรุงลงกา  พระรามให้เคลื่อนทัพไปกรุงลงกา ระหว่างที่พระรามเตรียมจองถนนข้ามสมุทรไปตั้งทัพที่เกาะลงกา ทศกัณฐ์ขับพิเภก*ออกจากกรุงลงกา พิเภกจึงเข้ามาสวามิภักดิ์กับพระราม

ทศกัณฐ์เห็นพระรามยกทัพมาก็ให้นางเบญกาย*ทำอุบายแปลงเป็นนางสีดาตายลอยไปติดท่าน้ำที่พระรามลงสรง พระรามเห็นนางสีดาแปลงเข้าใจว่านางตายก็คร่ำครวญและกริ้วหนุมาน แต่หนุมานพิสูจน์ได้ว่าศพนั้นไม่ใช่นางสีดา พระรามจึงให้สอบสวนนางเบญกาย เมื่อรู้ว่านางเป็นธิดาพิเภกจึงให้อภัยและให้หนุมานพานางไปส่งที่กรุงลงกา 

เมื่อจะรบกับทศกัณฐ์ พระรามให้องคตเป็นทูตไปกรุงลงกา องคตไปสื่อสารและสังหารเสนายักษ์   ต่อมาทศกัณฐ์ขอให้ไมยราพ*มาช่วยทำศึก ไมยราพสะกดทัพวานร ลักพระรามไปเมืองบาดาล* แต่หนุมานช่วยกลับมาได้ ทศกัณฐ์ให้กุมภกรรณ*ออกรบ กุมภกรรณก็ถูกพระรามสังหาร

ครั้นอินทรชิต*ออกรบ พระรามให้พระลักษณ์ไปรับศึก  พระลักษณ์เสียทีอินทรชิต 2 ครั้ง พระรามเสด็จไปที่สนามรบเพื่อช่วยแก้ไข เมื่อพระลักษณ์สังหารอินทรชิตได้แล้ว พระรามได้แผลงศรทำลายเศียรของอินทรชิต ต่อมาทศกัณฐ์ขอให้แสงอาทิตย์*และท้าวสัตลุง*ไปช่วยรบแต่ทั้งสองก็ถูกพระรามสังหาร เมื่อท้าวสัทธาสูร*ไปรบ พิเภกทูลพระรามให้ไปทำลายทัพของท้าวสัทธาสูรก่อนที่จะมาถึงสนามรบ พระรามให้หนุมานไปสังหารท้าวสัทธาสูรได้

พระรามรบกับทศกัณฐ์ 6 ครั้ง ก่อนศึกครั้งสุดท้ายหนุมานทำอุบายเข้าสวามิภักดิ์ทศกัณฐ์ เพื่อลวงเอากล่องดวงใจ พระรามรู้ว่าเป็นอุบายของหนุมานก็จัดทัพออกรบ หนุมานให้ทศกัณฐ์ออกรบแล้วชูกล่องดวงใจของทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์รู้ว่าตนเสียทีหนุมานก็เสียใจยกทัพกลับเมือง วันรุ่งขึ้นทศกัณฐ์จัดทัพออกรบกับพระราม เมื่อพระรามแผลงศรพรหมาสตร์ถูกทศกัณฐ์ หนุมานก็ขยี้กล่องดวงใจ ทศกัณฐ์จึงสิ้นชีวิต

หลังจากสังหารทศกัณฐ์แล้ว พระรามให้พิเภกครองกรุงลงกาแทน และให้นางสีดาแสดงความบริสุทธิ์ด้วยการลุยไฟ เมื่อท้าวอัศกรรณ*ยกทัพมากรุงลงกา พระรามได้สังหารท้าวอัศกรรณ เมื่อเสร็จศึกกรุงลงกาแล้ว พิเภกทูลขอให้พระรามแผลงศรทำลายถนนที่จองมากรุงลงกาให้ขาดจากกัน

พระราม พระลักษณ์ และนางสีดา เสด็จกลับเมือง เมื่อถึงเมืองขีดขิน นิลพัท*ได้เชิญเสด็จเข้าเมืองขีดขิน  พระรามออกจากเมืองขีดขินก็เสด็จไปหาพระฤๅษีวสิษฐ์และพระฤๅษีสวามิตรแล้วกลับเข้ากรุงอยุธยา พระมารดาทั้งสามจัดการอภิเษกพระรามครองกรุงอยุธยา พระรามปูนบำเหน็จความชอบเหล่าทหาร และให้หนุมานครองกรุงอยุธยากึ่งหนึ่ง ต่อมาหนุมานถวายเมืองคืน พระรามให้สร้างเมืองนพบุรี*ให้หนุมาน หนุมานครองเมืองได้ไม่นานก็ถวายเมืองนพบุรีคืน

ต่อมาเกิดกบฏกรุงลงกา พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดยกทัพวานรไปปราบกบฏและไปปราบท้าวจักรวรรดิ*ที่เมืองมลิวัน* ครั้นเสร็จศึกเมืองมลิวันแล้ว พระรามและพระลักษณ์ออกประพาสป่า นางอดูลปีศาจ*ทำอุบายให้พระรามระแวงนางสีดา พระรามให้พระลักษณ์นำนางสีดาไปประหาร แต่พระลักษณ์ปล่อยนางสีดาไป นางไปอาศัยกับพระฤๅษีวัชมฤค*จนประสูติพระมงกุฎและได้พระลบ*เป็นโอรสบุญธรรม

เมื่อพระมงกุฎประลองศร พระรามเห็นเหตุอัศจรรย์ก็ให้ทำพิธีปล่อยม้าอุปการ*และให้หนุมานกำกับไป พระมงกุฎจับม้าอุปการได้ ได้ต่อสู้กับหนุมาน หนุมานแพ้ฤทธิ์พระมงกุฎ พระรามให้พระพรต พระสัตรุดไปจับพระมงกุฎได้ พระรามให้ขังพระมงกุฎไว้ ต่อมาพระมงกุฎหนีไปได้ พระรามยกทัพตามไป ได้รบกันจนรู้ว่าพระมงกุฎคือโอรส ก็ตามไปหานางสีดาที่ป่ากาลวาต* และขอพระมงกุฎ พระลบกลับกรุงอยุธยา ส่วนนางสีดาไม่ยอมกลับ พระรามจึงคิดอุบายลวงนางสีดากลับกรุงอยุธยา โดยให้หนุมานไปทูลว่าพระรามสิ้นพระชนม์ นางสีดาจึงมาอยุธยา เมื่อรู้ว่าเป็นอุบายก็โกรธ หนีไปเมืองบาดาล

พระรามเชิญพิเภกมากรุงอยุธยา พิเภกทูลว่าพระรามมีเคราะห์ ให้พระรามเดินป่าอีก 1 ปี พระราม พระลักษณ์ให้พระพรตและพระสัตรุดดูแลกรุงอยุธยาแล้วออกเดินป่า ระหว่างทางได้สังหารท้าวกุเวรนุราช* ตรีปักกัน* วายุพักตร์* ปราบท้าวอุณาราช*และช่วยให้กุมภัณฑ์นุราช*พ้นคำสาป เมื่อครบกำหนด พระราม พระลักษณ์ก็เสด็จกลับกรุงอยุธยา

พระอินทร์*เห็นว่าพระรามและนางสีดาต้องร้างรากันเพราะความเข้าใจผิดก็ทูลขอให้พระอิศวรช่วยไกล่เกลี่ย  พระอิศวรไกล่เกลี่ยให้ทั้งสองคืนดีกัน แล้วอภิเษกพระรามกับนางสีดา นางสีดาก็ยอมกลับกรุงอยุธยา

ครั้นเกิดศึกเมืองไกยเกษ* ท้าวไกยเกษ*ให้แต่งสารไปทูลพระราม พระรามให้พระพรต พระสัตรุด พระมงกุฎ และพระลบยกทัพไปปราบท้าวคนธรรพ์*และวิรุณพัท*ที่เมืองไกยเกษ พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดครองเมืองไกยเกษ เหล่าเสนาวานรก็กลับไปครองเมืองต่างๆ ดังเดิม พระเกียรติยศของพระรามแผ่ไปทั่ว  เมืองต่าง ๆ มาขอพึ่งพระบารมี  เหล่าฤๅษี เทวดา และมนุษย์เป็นสุขโดยทั่วหน้าตราบสิ้นไตรดายุค*

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)