TLD-003-3762

โรหนะ (ชื่อตัวละคร)

โรหนมิคราชชาดก   นิบาตชาดก  

โรหนะเป็นตัวละครในเรื่องโรหนมิคราชชาดก  วีสตินิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์  เป็นพญาเนื้อ  มีน้องชายชื่อจิตตะ*และมีน้องสาวชื่อสุตตนา*

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี  พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาเนื้อสีทอง  มีบริวาร 80,000 ตัว อาศัยอยู่ในป่าหิมพานต์  วันหนึ่งนางเขมาราชเทวี*มเหสีของพระเจ้าพรหมทัตฝันว่าได้ฟังธรรมจากสุวรรณมฤค (เนื้อสีทอง) จึงขอให้พระเจ้าพรหมทัตหาเนื้อนั้นมาแสดงธรรม  พระเจ้าพรหมทัตให้พรานผู้หนึ่งไปจับมาถวาย   นายพรานวางบ่วงดักไว้ที่ท่าน้ำ   ครั้นพญาเนื้อพาบริวารไปกินน้ำก็ติดบ่วง  พญาเนื้อไม่ต้องการให้บริวารตื่นตกใจ จึงแสร้งทำเป็นกินน้ำอยู่ 

ครั้นบริวารทั้ง 80,000 ตัวกินน้ำเสร็จแล้ว พญาเนื้อโรหนะก็กระชากบ่วงถึง 3 ครั้งจนหนัง  เนื้อ และเส้นเอ็นของตนขาด   บ่วงรัดติดกับกระดูก  เมื่อรู้ว่าไม่อาจทำให้บ่วงขาดได้ พญาเนื้อจึงร้องว่าติดบ่วง  เหล่าบริวารต่างพากันแตกตื่นหนีไป  จิตตมฤคผู้เป็นน้องไม่เห็นพญาเนื้ออยู่ในฝูงก็ย้อนกลับไปที่ท่าน้ำ  ครั้นเห็นพญาเนื้อติดบ่วงอยู่ก็เข้าไปยืนใกล้ๆ แล้วบอกว่าจะไม่ทอดทิ้งแม้จะต้องตายก็ตาม

ฝ่ายนางสุตตนามฤคีไม่เห็นพี่ชายทั้งสองอยู่ในฝูงก็ย้อนกลับไปที่ท่าน้ำ พญาเนื้อโรหนะบอกให้นางรีบหนีไป แต่นางยืนยันจะอยู่ด้วย   เมื่อนายพรานเดินเข้าไปใกล้ นางสุตตนามฤคีตกใจกลัววิ่งหนีไป ครั้นคิดได้ว่าไม่ควรทอดทิ้งพี่ชายก็ย้อนกลับไปที่ท่าน้ำอีกครั้ง    นายพรานสงสัยว่าเหตุใดจิตตมฤคกับนางสุตตนามฤคคีซึ่งไม่ได้ติดบ่วงจึงไม่หนีไป  พญาเนื้อโรหนะบอกนายพรานว่าทั้งสองเป็นน้อง  พรานรู้ว่าพี่น้องรักกันมากก็ใจอ่อน  จิตตมฤคกล่าวแก่นายพรานว่าพญาเนื้อเป็นผู้อยู่ในศีลและธรรม  ดูแลบิดามารดาซึ่งตาบอด  หากนายพรานฆ่าพญาเนื้อก็จะได้ชื่อว่าฆ่าเนื้อถึง 5 ตัว คือ พญาเนื้อโรหนะ  บิดามารดาของพญาเนื้อ  จิตตมฤค  และนางสุตตนามฤคี  แล้วจิตตมฤคก็ขอให้นายพรานปล่อยพญาเนื้อ   นายพรานเกิดความเลื่อมใสจึงตัดบ่วงให้พญาเนื้อแล้วล้างบาดแผลให้   ด้วยเมตตาจิตของนายพรานและอานุภาพบารมีของพญาเนื้อทำให้เส้นเอ็น  เนื้อ  และหนังของพญาเนื้อประสานกันดังเดิม 

ครั้นพญาเนื้อโรหนะรู้ว่าพรานมาจับตนตามคำสั่งของพระเจ้าพรหมทัต  ก็ปรารถนาจะให้พรานได้รับรางวัลจึงให้นายพรานลูบหลัง  ขนสีทองของพญาเนื้อก็ติดมือพราน  พญาเนื้อบอกให้นำขนนั้นไปถวายพระเจ้าพรหมทัต แล้วสอนคาถาซึ่งเป็นราชธรรมจริยา 10 ประการเพื่อให้นายพรานแสดงแก่พระเจ้าพระพรหมทัตและนางเขมาราชเทวี 

เมื่อนายพรานไปเฝ้าพระเจ้าพรหมทัต ได้ทูลเล่าเรื่องราวต่างๆ และทูลว่าตนได้ฟังราชธรรมจริยาจากพญาเนื้อ  พระเจ้าพรหมทัตประสงค์จะฟังธรรมนั้นจึงให้นายพรานนั่งเหนือบัลลังก์รัตนะ ส่วนพระองค์กับนางเขมาราชเทวีประทับเหนืออาสน์ที่ต่ำกว่า  พระเจ้าพรหมทัตและนางเขมาราชเทวีโปรดธรรมะที่นายพรานแสดงจึงประทานสิ่งของและเงินทองจำนวนมากให้  ก่อนกลับนายพรานทูลว่าจะขอบวช  แล้วนำทรัพย์ทั้งหลายนั้นไปให้บุตรกับภรรยา 

นายพรานไปบวชเป็นดาบสอยู่ในป่าหิมพานต์ ทำสมาบัติ 8 แล้วได้ไปเกิดในพรหมโลก  ส่วนพระเจ้าพรหมทัตทรงอยู่ในโอวาทของพญาเนื้อเมื่อสิ้นพระชนม์แล้วก็ได้ไปสู่สวรรค์   โอวาทของพญาเนื้อโรหนะดำรงอยู่เป็นเวลา 1,000 ปี

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)