ฤๅษีโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องมังคลชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก
มีพระราชาพระองค์หนึ่งทรงตั้งอยู่ในธรรม ครองกรุงราชคฤห์ในแคว้นมคธ พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์ เมื่อเจริญวัยออกบวชเป็นฤๅษีบำเพ็ญเพียรจนได้อภิญญาสมาบัติอยู่ในป่าหิมพานต์
วันหนึ่งเข้าไปภิกขาจารในกรุงราชคฤห์ พระราชาทอดพระเนตรเห็น โปรดให้เชิญฤๅษีมาฉันในปราสาทและขอให้พักในอุทยาน ครั้งนั้นมีพราหมณ์ผู้หนึ่งเก็บผ้าสาฎกไว้ในหีบ ผ้าถูกหนูกัด พราหมณ์เห็นว่าเป็นกาลกิณีจึงให้มาณพบุตรชายนำผ้าไปทิ้งในป่าช้า ฤๅษีโพธิสัตว์เก็บผ้านั้นไป เมื่อพราหมณ์รู้เรื่องก็รีบมาบอกพระโพธิสัตว์ให้ทิ้งผ้าเสียมิฉะนั้นจะประสบกับความวิบัติเพราะเป็นอวมงคล พระโพธิสัตว์ตอบว่าตนเป็นบรรพชิตก็จะใช้ผ้าที่เขาทิ้งแล้ว ไม่ถือมงคลตามที่คนเล่าลือกัน ผู้เป็นนักปราชญ์ไม่ควรถือมงคลตามคำเล่าลือ แล้วแสดงธรรมแก่พราหมณ์ พราหมณ์ได้ฟังธรรมแล้วก็เลิกล้มความคิดเห็นเดิมของตน ยึดพระโพธิสัตว์ไว้เป็นที่พึ่งที่นับถือ
นามานุกรม