ฤๅษีโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องมิตตามิตตชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์ ณ แคว้นกาสิกรัฐ เมื่อเจริญวัยก็ออกบวชเป็นฤๅษีในป่าหิมพานต์ได้ฌานและอภิญญา ได้เป็นศาสดา สั่งสอนฤๅษีทั้งหลาย ต่อมามีฤๅษีตนหนึ่งได้ลูกช้างจากป่ามาเลี้ยง เมื่อช้างโตขึ้นก็ฆ่าฤๅษีผู้เลี้ยงแล้วหนีไป ฤๅษีทั้งหลายที่เป็นศิษย์ต่างพากันไปถามฤๅษีโพธิสัตว์ว่าจะรู้ได้อย่างไรว่าใครเป็นมิตรหรือเป็นศัตรู ฤๅษีโพธิสัตว์กล่าวแก่ผู้เป็นศิษย์ว่าผู้ที่เป็นศัตรูย่อมมีอาการดังนี้ หนึ่งเห็นแล้วทำหน้าบึ้งถลึงตา สองไม่พูดด้วย สามไม่สบตา เมินมองไปทางอื่น สี่มีความประพฤติที่เป็นศัตรูกัน ลักษณะเหล่านี้ล้วนไม่ใช่มิตร ส่วนบุคคลที่มีอาการตรงข้ามกับที่กล่าวมาแล้วย่อมถือว่าเป็นมิตร ฤๅษีโพธิสัตว์เจริญพรหมวิหารมิให้เสื่อม สิ้นชีพแล้วได้ไปเกิดในพรหมโลก