TLD-003-3778

ฤๅษีโพธิสัตว์ 7 (ชื่อตัวละคร)

สีฆบุปผาชาดก   นิบาตชาดก  

ฤๅษีโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องสีฆบุปผชาดก ฉักกนิบาต ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์ เมื่อเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลา ต่อมาเห็นโทษของกามคุณจึงออกบวชเป็นฤๅษีอยู่ใกล้สระบัวในป่าแห่งหนึ่ง วันหนึ่งฤๅษีโพธิสัตว์ไปที่สระ เห็นดอกบัวแย้มกลีบจึงเข้าไปยืนอยู่ใต้ลมสูดดมกลิ่นดอกบัว เทพธิดาองค์หนึ่งสถิตที่วิมานในต้นไม้ เห็นดังนั้นก็ดำริจะทำให้ฤๅษีเกิดความสังเวชจึงกล่าวว่าฤๅษีดมดอกบัวที่คนไม่ได้ยกให้ ดังนั้นจึงถือว่าเป็นขโมย ฤๅษีแย้งว่าตนดมกลิ่นดอกบัวแต่ไกล ไม่ได้นำดอกบัวไปและไม่ได้หักก้านหรือใบ จึงไม่ควรว่าเป็นขโมย ขณะนั้นมีชายผู้หนึ่งมาขุดเหง้าบัวและเด็ดดอกหักใบตามใจชอบ ฤๅษีถามเทพธิดาว่าคนประพฤติหยาบช้าเช่นนี้ทำไมจึงไม่กล่าวตำหนิ เทพธิดาตอบว่าชายผู้นั้นเป็นคนบาปจึงไม่ต้องการเจรจาด้วย แต่นางพอใจที่จะกล่าวติเตียนฤๅษีเพื่อไม่ให้มีกรรมที่เป็นบาปแม้แต่น้อย เมื่อฤๅษีโพธิสัตว์ได้ฟังก็เกิดความสังเวชจึงขอให้เทพธิดาคอยเตือนตนเมื่อเห็นว่าทำผิด แต่เทพธิดาบอกว่าไม่อาจตามตักเตือนพระฤๅษีได้ตลอดเวลา พระฤๅษีควรตระหนักด้วยตนเองว่ากรรมใดที่ทำให้ไปสู่สุคติ เมื่อเทพธิดาให้โอวาทแล้วก็เข้าไปในวิมานต้นไม้ ฝ่ายฤๅษีโพธิสัตว์เจริญกสิณภาวนาอยู่ในป่าจนได้ฌาน ครั้นสิ้นชีวิตก็ไปเกิดในพรหมโลก

เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)