ฤๅษีโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องอสังกิยชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก พระเจ้าพรหมทัตครองกรุงพาราณสี

ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์ เมื่อเจริญวัยเห็นโทษในกามคุณจึงไปบวชเป็นฤๅษีในป่าหิมพานต์ ได้เข้ามาในชนบทเพื่อเสพอาหารรสเปรี้ยวและเค็ม ระหว่างเดินเที่ยวไปในชนบทได้เดินทางไปกับกลุ่มพ่อค้าเดินทางไกล เมื่อกองเกวียนพ่อค้าหยุดพักในป่า ฤๅษีก็เดินจงกรมอยู่ใต้ต้นไม้มีความสุขอยู่ในฌาน ขณะนั้นมีกลุ่มโจรห้าร้อยคิดจะปล้นกองเกวียน เห็นฤๅษีก็คิดว่าจะรอปล้นเวลาที่ฤๅษีเข้านอน แต่ฤๅษีก็เดินจงกรมอยู่ตลอดคืน โจรหมดโอกาสก็ทิ้งตะบองและก้อนหินที่เตรียมมา พูดกันว่าถ้าไม่มีพระฤๅษีเดินจงกรมอยู่ พ่อค้าพวกนี้จะต้องถูกปล้นแน่นอนแล้วพากันหนีไป รุ่งเช้าพวกพ่อค้าเห็นเครื่องมือปล้น มีไม้ตะบองและก้อนหินที่โจรทิ้งไว้ก็กลัวพากันไปถามฤๅษีว่าเห็นโจรหรือไม่ ฤๅษีตอบว่าเห็น พ่อค้าถามว่าเหตุใดจึงไม่กลัว ฤๅษีตอบว่าผู้ที่กลัวโจรคือผู้มีทรัพย์สินแต่ตนไม่มีจึงไม่กลัว และแสดงธรรมแก่พ่อค้าว่าเมื่อไม่มีความระแวงภัยก็จะไม่มี และควรมีเมตตากรุณาเพื่อไปสู่พรหมโลก ฤๅษีโพธิสัตว์เจริญพรหมวิหาร 4 ตลอดชีพ เมื่อสิ้นชีวิตจึงไปเกิดในพรหมโลก