TLD-003-3799

ลอ 1 (ชื่อตัวละคร)

ลิลิตพระลอ  

ลอเป็นตัวละครในเรื่องลิลิตพระลอ เป็นโอรสท้าวแมนสรวง*กับนางบุญเหลือ* มีชายาเอกคือนางลักษณวดี*

พระลอมีรูปงามเป็นเลิศจนเป็นที่เลื่องลือไปทั่ว ข่าวยอโฉมพระลอทำให้พระเพื่อน*พระแพง*ธิดาเมืองสรอง*ซึ่งเป็นอริกับเมืองแมนสรวง*หลงรัก พระเพื่อนพระแพงขอให้พี่เลี้ยงช่วยชักนำพระลอมาหา โดยส่งคนไปขับซอยอโฉมนางให้พระลอ

ฝ่ายพระลอเมื่อได้ฟังการขับซอยอโฉมพระเพื่อนพระแพงก็หลงใหล ต่อมาเมื่อนางรื่น*นางโรย*ไปขอให้ปู่เจ้าสมิงพราย*ช่วยทำเสน่ห์  พระลอก็ยิ่งปั่นป่วนใจใคร่จะไปยังเมืองสรอง ยิ่งเมื่อได้เสวยสลาเหิน*เข้าไปพระลอก็ยิ่งยั้งใจไม่อยู่จึงขอลานางบุญเหลือและนางลักษณวดีเพื่อไปหาพระเพื่อนพระแพง แม้นางบุญเหลือจะทัดทาน แต่พระลอก็ยังยืนยันจะเดินทางไปให้ได้โดยอ้างว่าเป็นเพราะกรรม  พระลอทรงช้างไชยนุภาพ*เดินทางออกจากเมืองไปพร้อมกับนายแก้ว*นายขวัญ*และไพร่พล เมื่อไปถึงแม่น้ำกาหลง*ซึ่งเป็นเขตแดนก่อนถึงเมืองสรองก็ลังเลใจว่าจะเดินทางต่อไปหรือไม่ จึงเสี่ยงน้ำว่าถ้าไปแล้วไม่รอดชีวิตคืนมาก็ขอให้น้ำไหลวน แต่ถ้าจะมีชีวิตรอดก็ขอให้น้ำไหลตามปกติ ครั้นสิ้นคำเสี่ยงทายน้ำในแม่น้ำกาหลงก็กลายเป็นสีเลือดและไหลเวียนวนทำให้พระลอเสียกำลังใจ แต่พระลอปกปิดความโศกเศร้าไว้ ส่งกองทัพกลับเมือง แล้วเสด็จเข้าเมืองสรองพร้อมนายแก้วนายขวัญ โดยมีเพียง “คนร้อยม้าร้อยช้าง กษัตริย์ด้วยเป็นสาม” หลังจากนั้นก็ส่งคนเป็นสายลับเข้าไปเตรียมเครือข่ายลู่ทางเข้าออก ปลอมแปลงเข้าตีสนิทกับชาวเมืองด้วย “สินสะกางสอดจ้าง” แต่ยังมิทันดำเนินการได้จนสำเร็จสมบูรณ์ก็ทรงหลงไล่ไก่แก้ว*ที่ปู่เจ้าส่งมาล่อ จนพลัดจากไพร่พลเข้าไปถึงเขตชั้นในเมืองสรอง โดยมีแต่นายแก้วกับนายขวัญตามติดพระองค์ไป  พระลอได้ปลอมองค์เป็นพราหมณ์ศรีเกศ* เสด็จไปเยือนสวนหลวงเมืองสรองชั่วคืนแล้วเสด็จกลับไปอยู่กับชาวเมืองที่ฝักฝ่ายในพระองค์  นายแก้วนายขวัญซึ่งปลอมชื่อเป็นนายรัตน์*นายราม*รออยู่ในสวนจนได้พบกับนางรื่นนางโรย สอบถามกันจนแน่ใจทั้งสองฝ่ายแล้ว นายแก้วนายขวัญจึงไปทูลเชิญกลับมาพักที่ตำหนักในสวนนั้น และให้นางรื่นนางโรยย้อนไปรับพระเพื่อนพระแพงมาเฝ้า

พระลอได้ร่วมสมกับสองนางดังพระทัยหวัง ณ ตำหนักในอุทยาน  ครั้นจวนค่ำ สองนางเสด็จกลับ พระลอก็ปลอมองค์เสด็จตามไปในกระบวนด้วย ซ่อนพระองค์อยู่ในตำหนักของสองนางได้ถึงกึ่งเดือน  ท้าวพิชัยพิษณุกร*จึงทรงทราบข่าวและด่วนเสด็จมาด้วยความพิโรธแต่ครั้นได้ทรงยลโฉมพระลอก็หายพิโรธ และทรงยินดีจะจัดการอภิเษกพระลอกับสองนางราชธิดา  ข่าวพระลอรู้ไปถึงพระกรรณเจ้าย่า นางจัดการอ้างรับสั่งท้าวพิชัยพิษณุกรส่งทหารเข้ามาล้อมหมายพิฆาตพระลอ ซึ่งนางชังด้วยเห็นว่าเป็นลูกศัตรู  พระลอเข้าพระทัยว่าเป็นกลของท้าวพิชัยพิษณุกรแต่ไม่ทรงกลัว ทหารที่ล้อมไม่อาจเข้าใกล้พระองค์ได้ ต้องใช้วิธีรุมยิงด้วยธนูจากที่ไกล หลังจากพี่เลี้ยงทั้งสี่สิ้นชีพแล้ว พระลอก็สิ้นพระชนม์ในท่ายืนอิงกับพระเพื่อนพระแพงซึ่งสิ้นชนม์ด้วยต้องธนูพร้อมกัน ก่อนที่ท้าวพิชัยพิษณุกรจะทันเสด็จมาระงับเหตุ

หลังจากจัดการลงโทษเจ้าย่าและทหารแล้ว ท้าวพิชัยพิษณุกรจัดการพระศพพระลอและราชธิดาทั้งสองอย่างสมพระเกียรติ และแจ้งข่าวไปยังนางบุญเหลือ ณ เมืองแมนสรวงด้วย การพิธีนั้นจัด ณ เมืองสรอง โดยชะลอพระศพทั้งสามกษัตริย์ลงบรรจุร่วมโลงเดียว เมื่อถวายพระเพลิงแล้ว แบ่งอัฐิไว้เมืองละกึ่งและนัดเวลาบรรจุอัฐิทั้งสองเมืองพร้อมกัน  นับแต่นั้นมาเมืองแมนสรวงและเมืองสรองก็กลับเป็นมิตรต่อกัน

สุมาลี วีระวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)