เจ้าละมานเป็นตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี เป็นเจ้าเมืองละมาน*ซึ่งมีเชื้อสายทมิฬ พูดจาสำเนียงเป็นสิงหล เป็นยักษ์มักกะสัน มีรูปร่างสูงใหญ่ จมูกแหลม แก้มแฟบ ฟันเสี้ยม ผมปรกไหล่ มีกำลังมาก ชอบกินเหล้า กินเนื้อสัตว์ กินเลือดสัตว์

เมื่อนางละเวงวัณฬา*ใช้อุบายทำเสน่ห์ลงในรูปวาดเพื่อลวงกษัตริย์เมืองต่าง ๆ ให้หลงใหลยอมทำสงครามกับเมืองผลึก*แทนตนเอง เจ้าละมานซึ่งเป็นม่ายหลงใหลรูปนางละเวงวัณฬา ถึงกับยกทัพไปตีเมืองผลึก แต่พ่ายแพ้เพราะถูกพระอภัยมณี*เป่าปี่สะกดทัพ และถูกทหารเมืองผลึกยึดรูปนางละเวงไป เมื่อเจ้าละมานเสียรูปนางละเวงก็เกิดอาการกินไม่ได้นอนไม่หลับ ตรอมใจจนเสียชีวิตแล้วกลายเป็นปีศาจสิงในรูปนางละเวง ดลใจให้พระอภัยมณีหลงใหลรูปนางละเวงจนไม่รู้สึกพระองค์ ต่อเมื่อสุดสาคร*ใช้ไม้เท้าของพระฤๅษีเกาะแก้วพิสดาร*ตีที่รูป ปีศาจเจ้าละมานจึงถูกปราบได้