TLD-003-3811

ละเวงวัณฬา (ชื่อตัวละคร)

พระอภัยมณี  

ละเวงวัณฬา หรือละเวง*เป็นตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี  เป็นธิดาของท้าวสิงหล*เจ้ากรุงลังกา*แต่กำพร้ามารดา เป็นขนิษฐาของอุศเรน* มีอาวุธประจำตัวคือตราพระราหู*

เจ้ากรุงลังกาและอุศเรนยกทัพไปตีเมืองผลึก*เพื่อแก้แค้น แต่พ่ายแพ้และเสียชีวิตทั้งคู่ เหล่าขุนนางจึงพร้อมใจกันอัญเชิญนางละเวงวัณฬาซึ่งขณะนั้นมีอายุได้ 16 ปีให้ขึ้นเป็นกษัตริย์ โดยมีสังฆราชบาทหลวงเป็นที่ปรึกษา

นางละเวงต้องการแก้แค้นเมืองผลึกแต่นางเป็นหญิงไม่มีความชำนาญในการสงคราม บาทหลวงจึงให้นางเรียนรู้วิชาทำเสน่ห์เพื่อหลอกล่อให้เจ้าเมืองต่าง ๆ หลงใหลแล้วทำสงครามกับเมืองผลึกแทน รวมทั้งให้ฝึกปรือฝีมือการรบและให้สร้างวังใหม่บริเวณเมืองท่า

หลังจากเตรียมการพร้อม นางละเวงวัณฬาได้ให้ช่างเขียนวาดรูปของนาง “เสกสุคนธ์ปนยาแก้วตามนุษย์”   เป็นคาถาเสน่ห์แล้วส่งไปยังเมืองต่าง ๆ พร้อมประกาศรางวัลสำหรับผู้รบชนะว่าจะได้ครองเมืองลังกา เจ้าเมืองน้อยใหญ่ต่างพากันมาอาสายกทัพไปตีเมืองผลึกแต่พ่ายแพ้ ทำให้รูปของนางรูปหนึ่งตกไปอยู่ในมือของพระอภัยมณี*  พระอภัยมณีคลุ้มคลั่งหลงใหลรูปเพราะมนตร์เสน่ห์  ต่อเมื่อสุดสาคร*มาหาได้ใช้ไม้เท้าวิเศษของพระฤๅษีเกาะแก้วพิสดารทำลายรูปเสน่ห์ได้

เมื่อเมืองผลึกได้ชัยชนะในสงคราม  พระอภัยมณีหลุดพ้นจากบ่วงเสน่ห์ก็ยกทัพข้ามไปตีลังกาเพื่อแก้คืน ทำให้นางละเวงวัณฬาได้มีโอกาสพบกับพระอภัยมณี  พระอภัยมณีเกี้ยวนางละเวง  นางขับรถม้าหนีไปและพลัดหลงไปจนถึงหมู่บ้านสิกคารนำ*   จึงได้นางยุพาผกา* นางสุลาลีวัน* และย่องตอด*มาเป็นบริวาร รวมทั้งได้กินดินถนันทำให้นางสวยงามยิ่งขึ้น

นางละเวงวัณฬารู้ว่าฝ่ายลังกาเป็นรองในเรื่องสงคราม อีกทั้งรู้ว่าพระอภัยมณีหลงรักนางและนางเองก็รักต่อพระอภัยมณีเช่นกัน นางจึงคิดหย่าศึกโดยหวังจะพาพระอภัยมณีมาไว้ในเมืองลังกา   แล้วให้พระอภัยมณีสั่งให้ทหารเลิกทัพกลับเมืองผลึก  นางยุพาผกาได้ช่วยเหลือโดยขับรถม้าไปนำตัวพระอภัยมณีมาจากกองทัพเมืองผลึก  แม้พระอภัยมณีจะไม่สามารถสั่งเลิกทัพเมืองผลึกได้   แต่นางละเวงวัณฬาก็ได้เป็นมเหสีของพระอภัยมณี   ส่วนศรีสุวรรณ*  สินสมุทร* และสุดสาคร*ต่างก็ได้นางรำภาสะหรี  นางยุพาผกา  และนางสุลาลีวันเป็นคู่  สงครามเมืองลังกาขยายวงไปอีก นางสุวรรณมาลี*  นางเสาวคนธ์* หัสไชย*และสามพราหมณ์ช่วยกันทำสงครามกับฝ่ายลังกา  จนสุดท้ายทิศาปาโมกข์โลกเชษฐ์*ผู้วิเศษแห่งเมืองการะเวก*ต้องเชิญพระฤๅษีเกาะแก้วพิสดารมาเทศนาโปรด สงครามจึงสงบ  พระอภัยมณีและพวกเดินทางกลับเมืองผลึก นางละเวงวัณฬากับนางรำภาสะหรี  นางยุพาผกา  และนางสุลาลีวัน  จึงต้องร้างสามี

นางละเวงวัณฬามีโอรสกับพระอภัยมณีคือมังคลา*  นางได้ให้มังคลาอยู่ในความดูแลของสังฆราชบาทหลวง  มังคลาจึงไม่รู้สึกรักญาติพี่น้องทางฝ่ายบิดา  เมื่อมังคลาอายุได้ 15 ปี นางละเวงวัณฬาก็มอบราชสมบัติเมืองลังกาแก่มังคลา

มังคลาก่อศึกชิงโคตรเพชร*กับเมืองการะเวก เมืองผลึก*และเมืองรมจักร* จับนางสุวรรณมาลี นางสร้อยสุวรรณ*และนางจันทร์สุดา* ท้าวทศวงศ์*และมเหสีไปขังไว้ที่ดงตาล  เมื่อรู้เรื่องนางละเวงวัณฬาจึงช่วยเหลือกษัตริย์ทั้งหลายจนต้องเป็นปฏิปักษ์กับโอรสของนางเอง  มังคลาแพ้สงคราม  บาทหลวงจึงพามังคลาหนีเข้าป่าไป

เมื่อเสร็จศึกมังคลา พระอภัยมณีออกบวช นางละเวงวัณฬาได้ขอออกบวชด้วย  นางมอบราชสมบัติเมืองลังกาให้สุดสาครและนางเสาวคนธ์ครองต่อไป

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)