ลักขณะเป็นตัวละครในเรื่องลักขณชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นลูกเนื้อ

ในสมัยพระเจ้ามคธราชแห่งนครราชคฤห์* แคว้นมคธ* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเนื้อ มีบริวาร 1,000 ตัว มีลูก 2 ตัวชื่อลักขณะและกาฬะ* เมื่อพญาเนื้อโพธิสัตว์แก่ตัวลงก็มอบบริวารให้ลูกทั้งสองปกครองตัวละ 500 ถึงฤดูกาลที่ข้าวกล้าเต็มท้องทุ่งนา พญาเนื้อโพธิสัตว์รู้ว่าจะเกิดอันตรายแก่เนื้อทั้งหลาย เพราะมนุษย์จะขุดหลุม ปักขวาก ดักบ่วงซุ่มบ่วงซ่อน ฯลฯ ไว้เพื่อจะฆ่าพวกเนื้อที่มากัดกินข้าวกล้า จึงเรียกลูกทั้งสองมาเตือนให้ระวังภัยจากมนุษย์ บอกให้ลูกคุมบริวารไปซ่อนตัวอยู่ที่เชิงเขาในป่า เมื่อมนุษย์ปลูกข้าวเสร็จแล้วจึงค่อยกลับมา พวกมนุษย์ซึ่งรู้เส้นทางและเวลาเดินทางของเนื้อก็พากันไปซุ่มซ่อนเพื่อคอยยิงแทง กาฬะเป็นลูกเนื้อที่โง่เขลาเบาปัญญา ไม่รู้กาลเทศะก็พาบริวารของตนเดินทางในเวลากลางวัน บริวารจึงถูกพวกมนุษย์ฆ่าตายเหลือเพียงไม่กี่ตัวที่พากันเข้าไปอาศัยอยู่ในป่า ส่วนลักขณะเป็นลูกเนื้อที่มีปัญญารู้ว่าเมื่อไรควรหรือไม่ควรเดินทาง จึงพาบริวารเดินทางไปตอนเที่ยงคืนซึ่งเป็นเวลาเงียบสงัดปราศจากมนุษย์ไปมา บริวารของลักขณะจึงเข้าไปในป่าได้อย่างปลอดภัยทุกตัว เนื้อทั้งหลายอยู่ในป่าได้ 4 เดือนซึ่งเป็นเวลาที่ต้นข้าวโตแล้วก็พากันกลับมาจากภูเขา กาฬะนั้นบริวารตายหมดกลับมาหาพ่อแม่เพียงลำพัง ส่วนลักขณะกลับมาอย่างปลอดภัยพร้อมด้วยบริวารทั้ง 500 พญาเนื้อโพธิสัตว์กล่าวสรรเสริญลักขณะว่ามีปัญญาดีจึงแวดล้อมด้วยบริวารพร้อมพรั่ง