TLD-003-0660

คนธา (ชื่อตัวละคร)

ลิลิตเพชรมงกุฎ  

คนธาเป็นตัวละครในเรื่องลิลิตเพชรมงกุฎ เป็นหญิงชรามีหน้าที่เฝ้าอุทยานและร้อยดอกไม้ถวายนางประทุมวดี*พระธิดาท้าวทันตราช*เจ้าเมืองกรรณนคร*

เพชรมงกุฎ*โอรสท้าวรัตน์นฤเบศร์*กับนางประภาพักตร์*ออกประพาสป่าไล่ตามกวางเผือกจนพลัดหลงกับไพร่พล เดินทางมาถึงศาลาใกล้สระน้ำนอกเมืองกรรณนคร ได้พบสบเนตรกับนางประทุมวดี ต่างก็มีความปฏิพัทธ์ซึ่งกันและกัน นางประทุมวดีใช้ดอกบัวทำท่าเป็นปริศนาบอกให้รู้ว่านางเป็นใครและอยู่ที่ไหน พุฒศรี*พี่เลี้ยงเฉลยปริศนาได้ เพชรมงกุฎและพุฒศรีจึงปลอมตัวเป็นพราหมณ์มาขออาศัยอยู่กับยายคนธาเพื่อหาทางได้ใกล้ชิดกับนางประทุมวดี แรกทีเดียวยายคนธาปฏิเสธ แต่เมื่อเพชรมงกุฎเสนอให้ทรัพย์สินเงินทองจำนวนมาก นางก็ยินดีให้ทั้งสองพราหมณ์พักอยู่ด้วย ต่อมาเมื่อถึงเวลาที่ยายคนธาจะต้องร้อยมาลัยไปถวายนางประทุมวดี เพชรมงกุฎก็อาสาช่วยนางร้อย พวงมาลัยจึงดูงดงามกว่าที่เคย นางประทุมวดีเห็นลักษณะของมาลัยก็รู้ว่าเป็นฝีมือของเพชรมงกุฎ นางจึงได้สื่อความเป็นปริศนาผ่านยายคนธามายังเพชรมงกุฎ

หลังจากครั้งนี้เพชรมงกุฎยังได้ช่วยยายคนธาร้อยดอกไม้ทำเป็นปริศนาสื่อความนัยไปถึงนางประทุมวดีอีก 2 ครั้งว่าตนมีความเสน่หาในตัวนางและใคร่จะได้อยู่ร่วมกับนาง ทุกครั้งยายคนธาจะถูกนางประทุมวดีบริภาษและทำปริศนาที่ร่างของนางเพื่อสื่อเป็นความหมายไปถึงเพชรมงกุฎ จนยายคนธาโกรธที่ตนต้องเดือดร้อนเพราะพราหมณ์หนุ่ม แม้เพชรมงกุฎจะให้รางวัลปลอบขวัญ นางก็ไม่ต้องการให้เพชรมงกุฎและพุฒศรีอาศัยอยู่อีกต่อไป

ในที่สุดเพชรมงกุฎและพุฒศรีก็ลายายคนธาไปหานางประทุมวดีในวังตามที่นางได้ทำปริศนานัดหมายผ่านยายคนธามาเป็นครั้งสุดท้าย

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)