โลมกัสสปะเป็นตัวละครในเรื่องโลมสกัสสปชาดก  นวกนิบาต ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นดาบส

โลมกัสสปดาบสเป็นสหายของพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี  เป็นผู้ไม่ปรารถนาในยศและอำนาจ  จึงตัดสินใจทูลลาพระราชาและลาบิดามารดาออกบวชเป็นดาบสในป่าหิมพานต์   โลมสกัสสปดาบสเป็นผู้มีขันติและมีตบะอันแรงกล้า  ร้อนถึงท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) ทรงหวั่นเกรงว่าโลมกัสสปดาบสจะทำให้ทรงพ้นจากความเป็นท้าวสักกเทวราช  จึงคิดจะทำลายตบะของพระดาบส  โดยจะเสด็จไปชักชวนพระเจ้าพรหมทัตให้ทรงร่วมมือด้วย

วันหนึ่งท้าวสักกเทวราชเสด็จมาที่ห้องบรรทมของพระเจ้าพรหมทัตในเวลาเที่ยงคืน    ท้าวสักกเทวราชตรัสถามพระเจ้าพรหมทัตว่าทรงปรารถนาจะเป็นใหญ่ในชมพูทวีปนี้หรือไม่  พระเจ้าพรหมทัตตรัสตอบว่าทรงปรารถนาจะเป็นใหญ่  ท้าวสักกเทวราชจึงให้พระเจ้าพรหมทัตนำตัวโลมสกัสสปดาบสมากระทำพิธีบูชายัญเพื่อพระองค์จะได้มีอำนาจเท่ากับท้าวสักกเทวราชและจะไม่แก่ตาย  วันรุ่งขึ้นพระเจ้าพรหมทัตจึงมีรับสั่งให้อำมาตย์ชื่อไสยหะเดินทางไปยังสำนักของโลมสกัสสปดาบส  ให้บอกพระดาบสว่าถ้ามากระทำพิธีบูชายัญให้พระเจ้าพรหมทัตได้ทรงเป็นเอกในชมพูทวีป  พระองค์จะประทานแว่นแคว้นให้ปกครองตามแต่จะปรารถนา  พระดาบสตอบว่าตนไม่ปรารถนาเพราะรู้สึกละอายในการกระทำเช่นนั้น  ความไม่เบียดเบียนผู้ใดประเสริฐกว่าการเป็นพระราชา  อำมาตย์ไสยหะจึงกลับมาทูลพระเจ้าพรหมทัต

ครั้นถึงเวลากลางคืนท้าวสักกเทวราชก็เสด็จมาหาพระเจ้าพาราณสีอีก  ทรงแนะให้พระเจ้าพาราณสีส่งพระธิดาจันทวดี*ไปกับอำมาตย์ไสยหะ*ในวันรุ่งขึ้น  และให้บอกพระดาบสว่าถ้ามากระทำพิธีบูชายัญพระเจ้าพรหมทัตจะประทานนางแก่พระดาบส  เมื่อโลมสกัสสปดาบสเห็นนางจันทวดีก็มีจิตปฏิพัทธ์จึงยอมเดินทางมากรุงพาราณสีเพื่อกระทำพิธีบูชายัญ

ครั้นถึงวันทำพิธี  พระดาบสก็ให้ตั้งพิธีกรรมในหลุมสำหรับบูชายัญมีสัตว์ 4 เท้าเช่น  ช้าง  ม้า  โคอยู่ในหลุม  เมื่อโลมสกัสสปดาบสเริ่มจะฆ่าสัตว์เพื่อบูชายัญ  ประชาชนทั้งหลายก็ร้องขึ้นว่าการกระทำเช่นนั้นไม่เหมาะแก่นักบวช  เมื่อโลมสกัสสปดาบสเงื้อดาบจะฟันคอสัตว์  สัตว์ทั้งหลายก็หวีดร้องด้วยความสะดุ้งกลัวภัย  พระดาบสได้ยินก็รู้สึกสลดสังเวชและเกิดความละอายจึงตัดสินใจเลิกทำพิธีบูชายัญ  แม้พระเจ้าพาราณสีตรัสว่าจะประทานธิดาและกองแก้ว 7 ประการให้  โลมสกัสสปดาบสก็ไม่ปรารถนา  จึงทำลายหลุมบูชายัญ  แล้วกระทำกสิณบริกรรมขึ้นนั่งอยู่บนบัลลังก์ในอากาศ  แสดงธรรมแก่พระเจ้าพรหมทัต  จากนั้นก็เหาะกลับไปเจริญพรหมภาวนาอยู่ที่พำนักของตน  เมื่อสิ้นชีวิตก็ได้ไปเกิดในพรหมโลก