TLD-003-0668

คหบดีโพธิสัตว์ (ชื่อตัวละคร)

คหปติชาดก  

คหบดีโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องคหปติชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นคหบดี ณ แคว้นกาสิกรัฐ* ภรรยาของคหบดีโพธิสัตว์เป็นหญิงทุศีล ลอบประพฤติอนาจารกับนายบ้าน คหบดีรู้เรื่องแล้วก็คอยหาโอกาสจับให้ได้ เวลานั้นเกิดภัยความอดอยากขึ้น ชาวบ้านไปหานายบ้านสัญญาว่าอีกเดือนหนึ่งจะหาข้าวเปลือกมาใช้หนี้ แล้วรับโคแก่ตัวหนึ่งจากนายบ้านไปฆ่ากิน

วันหนึ่งคหบดีโพธิสัตว์ไม่อยู่บ้าน นายบ้านจึงลอบเข้าไปหาภรรยาทุศีล ขณะนั้นคหบดีเดินกลับมา ภรรยาเห็นก็ทำอุบายให้นายบ้านทำทีว่ามาทวงหนี้อยู่กลางเรือน ส่วนนางขึ้นไปนั่งที่ประตูฉาง แล้วร้องว่าข้าวในฉางก็ไม่มี นางเกี่ยวข้าวแล้วจึงจะใช้หนี้ให้ คหบดีโพธิสัตว์รู้ทันอุบายนั้นจึงกล่าวแก่นายบ้านว่า พวกตนสัญญาจะใช้หนี้เมื่อครบเดือนแต่เวลานี้ยังไม่ถึงครึ่งเดือน นายบ้านไม่ได้มาทวงหนี้แต่น่าจะมาด้วยเรื่องอื่น ฝ่ายภรรยานั้นก็รู้ว่าข้าวในฉางไม่มีแต่นางก็ยังไปพูดอยู่ที่ประตูฉางว่าข้าวเปลือกไม่มี แล้วคหบดีโพธิสัตว์ก็จิกมวยผมนายบ้าน ฉุดลากให้ล้มลง บริภาษต่างๆ นานาแล้วทุบตีให้ทุพพลภาพ ไสคอออกไปจากบ้าน แล้วลากภรรยาลงมาจากฉางข้าวและโบยตี คหบดีโพธิสัตว์ขู่ว่าถ้านางทำอย่างนี้อีกจะได้เห็นกัน ตั้งแต่นั้นมานายบ้านก็ไม่กล้าไปที่บ้านนั้นอีก ส่วนหญิงทุศีลผู้ภรรยาก็ไม่กล้าประพฤติผิดอีก

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)