TLD-003-3999

วันงอ (ชื่อตัวละคร)

วงศ์เทวราช  

วันงอเป็นตัวละครในบทละครเรื่องวงศเทวราช (ฉบับพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) เป็นบุตรีบุญธรรมของพระธรรมภาณฤๅษี*  เป็นมเหสีรองของวงศเทวราช*เจ้าเมืองสมุทคีรี*

วันหนึ่งพระธรรมภาณฤๅษีไปหาเผือกมันในป่า  เห็นดงดอกอุตพิดสุดสายตา  เมื่อก้มลงจะเก็บไปทำยาแก้เสมหะ  ได้เห็นนางหนึ่งอยู่ในดอกอุตพิด  มีบุคลิกดังคำประพันธ์ที่ว่า

รูปทรงโสภาหน้าหักงอ                แก้มลึกเปนบ่อเหม็นประสิทธิ์

ออกฝีเปรอะเลอะแต่กจิริต             ปดจัดดัดจริตเปนพ้นไป

จึงนำมาเลี้ยงไว้เป็นบุตรีบุญธรรมคู่กับนางแสงจันทร์*ซึ่งพบในดอกดิน  โดยตั้งชื่อนางในดอกอุตพิดว่าวันงอ 

เมื่อพระธรรมภาณฤๅษีให้ลูกคชสีห์*และ ลูกราชสีห์*ไปช่วยคงญวน*  ซึ่งคือวงศเทวราชปลอมตัวมา  ให้เป็นอิสระจากถูกเทพเป๋อ*มัดด้วยปลาไหลยักษ์ผูกอยู่ที่ริมรั้วเมืองบางซื่อ*มาได้  นางวันงอและนางแสงจันทร์เห็นคงญวนก็หลงรัก  คงญวนเองก็มีจิตพิศวาสจึงได้นางทั้งสองเป็นมเหสี  นางวันงอและนางแสงจันทร์ต่างด่าทอตบตีกันด้วยความหึงหวงคงญวน  ทั้งที่ก่อนหน้านี้เคยมีความสัมพันธ์รักกัน  คงญวนเข้าห้ามปรามให้เลิกทะเลาะได้ในที่สุด

หลังจากที่วงศเทวราชได้ชัยชนะจากการต่อสู้กับเทพเป๋ออนุชาของนางเลื่อนลอยฟ้า*นัดดานางบุญนาคี*เจ้าเมืองบางซื่อ  นางบุญนาคีจัดเครื่องบรรณาการและพานางเลื่อนลอยฟ้าซึ่งได้เคยร่วมสมกับคงญวนไปถวาย  เมื่อคงญวนพานางเลื่อนลอยฟ้ากลับพลับพลา  นางวันงอและนางแสงจันทร์โกรธตรงเข้าด่าทอ  และบอกว่า  “จะไปหาผัวใหม่” คงญวนเกรงว่าจะเป็นดังคำขู่จึงปลอบว่าตนได้นางเลื่อนลอยฟ้าก่อน  แต่นางทั้งสองก็ยังคงด่าว่านางเลื่อนลอยฟ้าจนนางเลื่อนลอยฟ้าทนไม่ได้จึงด่าตอบ  เกิดการตบตีกัน  ทั้งสามได้รับบาดเจ็บโดยทั่วหน้า  “นางวันงอถูกอะไรก็ไม่รู้   บ่อแก้มเปนรูทลุใน”  คงญวนขอให้นางทั้งสามปรองดองกัน

หลังจากหนีไฟไหม้เมืองสมุทคีรี  ท้าวมหานพสูร*  ครุฑ* และท้าววิเรนทร*ตามหาวงศเทวราชจนพบ  วงศเทวราชจึงออกตามหานางบุษบง*ในป่าในนามคงญวนตลกชาวป่า   โดยให้เหล่าเสนาอำมาตย์  มเหสี และสนมบริวารปลอมตัวเป็นชาวป่าเปลี่ยนชื่อเสียใหม่  นางวันงอมเหสีรองใช้ชื่อว่า ดำม้า*

ต่อมาคงญวนได้พบกับนางบุษบงซึ่งอยู่ในเพศนางชีใช้ชื่อว่าเฟื่อง*  นางดำม้าร่วมมือกับมเหสีและนางสนมอื่น ๆ รุมตบตีนางชีเฟื่องเพราะความหึงหวง  แต่ในที่สุดนางชีเฟื่องชนะเพราะมีพละกำลังมากกว่าเนื่องจากเป็นธิดาอสูร  ทุกนางจึงยอมไหว้นางบุษบงในฐานะมเหสีเอก

เมื่อสังขปัด*ตายก็ไปเกิดเป็นเปรต  แต่ยังมีความพยาบาทวงศเทวราช  เมื่อรู้ว่าวงศ เทวราชเสด็จกลับเนาวรัตนนคร*และมีการจัดงานฉลองนคร  ก็เข้าไปขอพบวงศเทวราชแล้วให้ส่งมเหสีมาให้ตน  วงศเทวราชไม่ยอม  เปรตสังขปัดจึงยื่นมือควานหามเหสี  ฉวยได้นางวันงอพาออกจากพลับพลาแล้วจุมพิต  แต่ไม่สบอารมณ์จึงโยนกลับมาถูกฝาพลับพลา  นางวันงอเลือดอาบร่าง  วงศเทวราชแผลงศรเป็นเกยเล็ก ๆ ตกลงมาถูกกายเปรตสังขปัดตายไป  แต่เปรตสังขปัดก็กลับฟื้นขึ้นมาใหม่เพราะยังไม่หมดกรรม

วงศเทวราชสิ้นหนทางจะเอาชนะเปรตสังขปัด  จึงให้ประกาศหาผู้มีวิชามาปราบ  นางอินทวดี*ซึ่งหลงใหลใฝ่ฝันวงศเทวราชอยู่แล้ว  เมื่อได้โอกาสก็เข้ามาอาสา  ทำอุบายจนได้อยู่ร่วมสมกับวงศเทวราช    วงศเทวราชลุ่มหลงนางอินทวดีจนไม่ไยดีนางอื่น  เหล่ามเหสีและนางสนมกำนัลจึงจับคู่กันเล่นเพื่อน  นางวันงอจับคู่กับนางแสงจันทร์เหมือนในอดีต  เมื่อนางอินทวดีหนีเปรตสังขปัดกลับมาจะเฝ้าวงศเทวราช  นางวันงอ  มเหสี  และนางสนมอื่น ๆ ช่วยกันขัดขวาง  เข้าตบตีไล่ต่อยจนนางอินทวดีต้องหนีไปในที่สุด

ฝ่ายเปรตสังขปัดเมื่อยังไม่สมปรารถนาก็ยิ่งอาละวาด  ท้าววิเรนทรทูลให้วงศเทวราชนิมนต์พระพรหมลิขิตฤๅษี*มาช่วย  พระฤๅษีให้ปั้นรูปตุ๊กตา 16 ตัวแทนมเหสีอื่น ๆ และบรรดานางสนม  แล้วฉีกผ้านุ่งห่มของนางเหล่านั้นนุ่งห่มให้รูปปั้น  นำวางลงในพลับพลาหยวกกล้วยพร้อมด้วยเครื่องเซ่นบูชา  หลังจากพระฤๅษีทำพิธีเสร็จ  เปรตสังขปัดก็สงบ  เมื่อพระฤๅษีส่งพลับพลาหยวกกล้วยให้  เปรตสังขปัดก็เชยชมรูปปั้นนางทั้งหลายยกเว้นรูปปั้นแทนตัวนางวันงอเพราะ

จำได้ว่าที่เคยไปเอามา                   เหม็นตุเต็มประดาแก้มเปนบ่อ

คลำไปคลำมาคว้าหักคอ                โยนเสียแล้วห่อร่อสาแก่ใจ

รูปปั้นนางวันงอจึงคอหัก  เมื่อพระฤๅษีเห็นเปรตสังขปัดสงบลงเพราะสมปรารถนาแล้ว  จึงเอาข้าวสารซัดไปต้องกายเปรตสังขปัดหายวับไปกับตา  พระฤๅษีทูลวงศเทวราชว่า  ตุ๊กตานางวันงอคอหัก  เกรงว่าจะกลายเป็นจริง  ให้เอาชาดทารอบคอนางวันงอให้กว้าง 2 นิ้วครึ่ง  แล้วให้นางเต้นท่าลิงให้ครบ 7 วันเป็นการต่ออายุ

ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)