TLD-003-4000

วันทอง 1 (ชื่อตัวละคร)

ขุนช้างขุนแผน (บทละคร)  

วันทอง หรือพิม*เป็นตัวละครในบทละครเรื่องขุนช้างขุนแผน

นางวันทองรู้จากนางสายทอง*พี่เลี้ยงว่าเรือขุนแผน*ผู้เป็นสามีมาเทียบท่าหน้าบ้าน   นางก็รีบลงไปหาขุนแผนในเรือร้องไห้ด้วยความคับแค้นใจ  ขุนแผนเห็นผิวพรรณนางไม่ผ่องใสทั้งยังร้องไห้แทนที่จะดีใจที่ได้พบตนจึงถามถึงสาเหตุ  นางวันทองเล่าว่าขุนช้างทำอุบายนำกระดูกมาหลอกว่าขุนแผนตายในสงคราม  ตนไปดูต้นโพธิ์ที่ปลูกร่วมกันไว้ก็เห็นใบเหลืองทั้ง 3 ต้น  จึงทุกข์ใจจนป่วยหนัก  พระวัดป่าเลไลยก็บอกว่าชะตาร้าย  ถ้าไม่พลัดพรากจากสามีก็จะต้องสิ้นชีวิต  พระจึงเปลี่ยนชื่อให้จากพิมเป็นวันทอง  ฝ่ายขุนช้างมาสู่ขอนางวันทองโดยอ้างว่าตามกฎหมายหญิงที่สามีตายในขณะไปทัพจะต้องถูกเก็บตัวไปเป็นม่ายหลวง  นางศรีประจันมารดาของนางหลงเชื่อจึงบังคับให้นางวันทองแต่งงานกับขุนช้าง  อีก 7 วันจะต้องเข้าหอ  นางไม่ยินยอมจึงถูกมารดาบังคับและเฆี่ยน  ขุนแผนรู้เรื่องก็โกรธมากคว้าดาบฟ้าฟื้นจะไปฆ่าขุนช้าง  นางลาวทองภรรยาใหม่ออกมาห้าม  เตือนไม่ให้ฟังความข้างเดียว  ทั้งยังว่า “บุราณว่าหญิงร้ายชายทรชน”  แม่ยายก็คงจะเห็นด้วยถึงได้รื้อเรือนหอไป  วันทองทั้งโกรธทั้งหึง  ด่าว่านางลาวทอง  ขุนแผนพยายามไกล่เกลี่ยให้นางลาวทองนอบน้อมกับภรรยาหลวง  นางวันทองไม่ปรารถนา  ด่าว่าต่อ  นางลาวทองแสร้งทำเป็นกลัวแอบหลังขุนแผน  แต่ทำปากให้นางวันทองเห็นว่ากำลังกระซิบด่าตนเช่นกัน  นางวันทองถูกยั่วโทสะมากขึ้นจึงสั่งนางสายทองและบ่าวไพร่รุมตบตีนางลาวทองและพี่เลี้ยงอีก 2 คน  นางลาวทองตัดพ้อขุนแผนว่านางเป็นภรรยาอย่างถูกต้องเพราะบิดามารดายกให้  ไม่เคยถูกใครข่มเหง  ร่ำไห้จะลาตาย  ขุนแผนพยายามห้ามนางวันทอง  นางวันทองกล่าวหาว่าขุนแผนถูกเสน่ห์ของนางลาวทองจึงปกป้องนางเช่นนั้นและไม่ยอมเชื่อฟัง  ทำให้ขุนแผนโกรธเข้าใจผิดว่านางวันทองทำอุบายมาร่ำไห้เพื่อป้องกันไม่ให้ตนขึ้นไปพบกับขุนช้าง  ถึงกับบริภาษว่านางวันทองนั้นประพฤติตนเหมือนนางกากี  ทำให้นางวันทองเสียใจแค้นใจมากประกาศตัดขาดกับขุนแผนว่า “ได้ตรวจน้ำคว่ำกะลากันวันนี้  อันจะกลับคืนดีอย่าสงกา”  ขุนแผนโกรธถึงกับชักอาวุธออกมากวัดแกว่ง  นางลาวทองทำเป็นห้าม  นางวันทองแค้นใจจึงหนีกลับขึ้นบ้าน

เมื่อนางวันทองหนีขุนแผนขึ้นบ้านมาแล้วก็ฉุกใจได้คิดว่าตนลุแก่โทสะวู่วามเกินไป  ไม่เชื่อฟังคำห้ามปรามของขุนแผนจนทำให้สามีแคลงใจ  การหึงหวงทำให้เกิดเรื่องใหญ่ขึ้น  นางวันทองคิดได้ว่าแม้สามีจะรักนางลาวทองแต่นางลาวทองก็เป็นเพียงภรรยาน้อย  ถ้าตนใจเย็นรอบคอบก็คงจะควบคุมนางลาวทองไว้ได้  นางวันทองนึกสมเพชตัวเองที่ลุแก่โทสะจนถึงกับตัดรอนสามี  ปล่อยให้ภรรยาน้อยชิงสามีไปได้ง่าย ๆ นางวันทองทั้งเสียใจและแค้นใจ  เมื่อนึกได้ว่าต่อนี้ไปตนจะต้องได้ขุนช้างเป็นสามีซึ่งนางแสนจะรังเกียจ  นางวันทองได้คิดว่าตนผิดไปแล้ว  ยิ่งคิดยิ่งแค้นและพยาบาทนางลาวทอง  นางวันทองตัดสินใจผูกคอตาย  นางสายทองได้ยินเสียงเข้ามาช่วยทันและวิ่งไปบอกขุนแผน  ขุนแผนไม่เชื่อแม้จะสองจิตสองใจแต่เมื่อนึกถึงคำตัดรอนของนางวันทอง  ขุนแผนก็เดินทางจากไป

นางวันทองอยู่กับขุนช้างผู้ซึ่งรูปชั่วแต่ก็น้ำใจดีและไม่มีหญิงอื่น  เมื่อขุนแผนบุกขึ้นเรือนขุนช้างเพื่อจะพานางหนี  นางวันทองได้พบขุนแผนก็ต่อว่าโต้เถียงกัน  ต่างฝ่ายต่างกล่าวหาว่าอีกฝ่ายเป็นคนผิด  กุมารทองซึ่งมากับขุนแผนก็ปรากฏกายให้เห็นและพยายามไกล่เกลี่ย  นางวันทองนึกอาลัยขุนช้างจะไปกับขุนแผนก็มีภรรยาใหม่เสียแล้ว  นางเศร้าใจตัวเองเพราะ “ผัวใหม่พึ่งไม่ได้ปลุกไม่ลุก  ผัวเก่าบุกรุกทำหักหาญ”  เมื่อตกลงไปกับขุนแผน  ขณะที่เดินผ่านห้องนางแก้วกิริยาซึ่งตกเป็นภรรยาของขุนแผนแล้ว แต่ขุนแผนแสร้งถามว่าห้องใคร    และยังทำทีหารือว่าจะชวนไปเป็นเพื่อนเพื่อไว้รับใช้  นางวันทองรู้ทันก็กล่าวประชดจนกุมารทองต้องช่วยกลบเกลื่อน  จึงเดินทางไปกับขุนแผนแล้วคืนดีกันเหมือนเดิม

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)