สมิงพระตะเบิดเป็นตัวละครในบทละครเรื่องราชาธิราช  เดิมชื่อพ่ออู่หมอเฒ่า* เชี่ยวชาญเรื่องการคล้องช้างป่า

เมื่อพระยาน้อย*คิดหนีไปตั้งตัวที่เมืองตะเกิง*  พ่ออู่หมอเฒ่าเป็นคนหนึ่งที่ร่วมเดินทางไปกับพระยาน้อย ต่อมาเมื่อพระยาน้อยขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าราชาธิราช* พ่ออู่หมอเฒ่าได้รับตำแหน่งเป็นสมิงพระตะเบิด จนเมื่อพระเจ้าราชาธิราชทรงปราบสมิงพะตะบะ*และริบทรัพย์จากแม่อายพะโร*ได้แล้ว ทรงแต่งตั้งให้เป็นสมิงพระตะเบิดเจ้าเมืองวาน*

เมื่อพระเจ้าฝรั่งมังศรีฉวา*ยกทัพไปตีเมืองหงษาวดี* ขณะที่ทั้งสองทัพปะทะกัน สมิงพระตะเบิดได้ขับช้างพลายประกายมาศ*เข้าชนด้วยพระยาภุกาม* สามารถสังหารพระยาภุกามตายในสนามรบ   พระเจ้าราชาธิราชประทานรางวัลและทรงสรรเสริญความเก่งกล้าของสมิงพระตะเบิดว่า

เหมือนดั่งไก่แก่แม่ปลากัด            ดังไก่ผลัดสองขนชนขยัน

เป็นเชื้อชาติไก่ดีมีเดิมพัน             ซึ่งอำมาตย์ทินนั้นก็ฦๅชา

อุประมาเราได้สองไก่แก่               ไว้ดีแท้สำหรับกับหงษา

ไว้ชนกับไก่หนุ่มจะรุมมา             ท่านชราทั้งสองต้องอารมณ์

ครั้งที่พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง*ขอทำสัตยาบรรณกับมอญ แต่มอญคิดจะซ้อนกลลวงฆ่าพม่านั้น สมิงพระตะเบิดถูกจัดให้คู่กับมังพยุมนี* และในครั้งที่มอญกับพม่าตกลงเป็นไมตรียุติสงครามกัน  สมิงพระตะเบิดได้เป็นตัวแทนฝ่ายมอญไปถวายสัตย์ต่อพระพักตร์พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง   ในครั้งนั้นพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องได้ขอให้สมิงพระตะเบิดแสดงการคล้องช้างถวาย แต่สมิงพระตะเบิดปฏิเสธโดยอ้างว่าชำนาญแต่คล้องช้างป่า  ไม่ชำนาญการคล้องช้างบ้าน

เมื่อมังรายกะยอชวา*ยกกองทัพม้ามาตีมอญ  พระเจ้าราชาธิราชให้โอรสสองพระองค์คือพระยาเกียน*กับพระยาราม*ออกทำศึกโดยให้ขุนทหารผู้ใหญ่ช่วยเป็นกำลังในการสู้รบ  สมิงพระตะเบิดก็มีส่วนช่วยสู้รบจนมังรายกะยอชวาแตกทัพกลับไปอังวะ*