TLD-003-0702

คิริทัต (ชื่อตัวละคร)

คิริทัตตชาดก  

คิริทัตเป็นตัวละครในเรื่องคิริทัตตชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นคนขาพิการ มีหน้าที่ฝึกม้า ในแผ่นดินพระเจ้าสามะ*แห่งเมืองพาราณสี*

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ผู้ถวายอรรถธรรมแด่พระราชา มีม้าทรงมงคลราชพาหนะตัวหนึ่งชื่อปัณฑวะ* มีนายอัศวาจารย์คือคนฝึกม้าชื่อคิริทัตซึ่งเป็นคนพิการ ขากะเผลก ม้ามงคลปัณฑวะเห็นนายอัศวาจารย์จับบังเหียนของตนแล้วจูงเดินกะเผลกๆ ไปข้างหน้าตนก็คิดว่าต้องเดินเช่นนั้นด้วย ม้าคิริทัตจึงกลายเป็นม้าขากะเผลก เมื่อพระเจ้าสามะทรงรู้เรื่องก็สั่งให้แพทย์ไปตรวจ แพทย์ทั้งหลายบอกว่าม้าไม่ได้เป็นโรคอะไร พระราชาจึงส่งอำมาตย์โพธิสัตว์ไปดู อำมาตย์โพธิสัตว์พิจารณาดูรู้ชัดแล้วจึงทูลพระราชาว่าม้าเป็นเช่นนี้เพราะเลียนแบบคนเลี้ยง

วิธีแก้คือให้หาคนเลี้ยงใหม่ที่มีรูปร่างสง่างาม ตกแต่งร่างกายให้งดงาม ไปจับจูงบังเหียนพาเดินเวียนไปมาอย่างสม่ำเสมอ ม้าปัณฑวะก็จะหายจากความพิการกลายเป็นม้าดีได้ พระเจ้าสามะรับสั่งให้ทำตามคำแนะนำของอำมาตย์ผู้ถวายอรรถธรรม ม้าก็หายพิการ พระราชาสั่งให้ปูนบำเหน็จรางวัลแก่อำมาตย์โพธิสัตว์เป็นจำนวนมาก

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)