TLD-003-4336

สักกเทวราช, ท้าว 3 (ชื่อตัวละคร)

กามนีตชาดก   นิบาตชาดก  

ท้าวสักกเทวราชเป็นตัวละครในเรื่องกามนีตชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

เมื่อพระเจ้าพรหมทัตสิ้นพระชนม์ โอรสองค์ใหญ่ซึ่งเป็นอุปราชไม่ปรารถนาจะครองราชสมบัติ จึงให้อนุชาซึ่งเป็นเสนาบดีขึ้นครองราชย์แทน แล้วตนก็ไปอยู่ที่ชนบทแห่งหนึ่ง มหาชนรู้ว่าเป็นเชษฐาของพระราชาก็พากันเข้าไปสามิภักดิ์ เชษฐาพระราชาเกิดทิฐิและตัณหาจึงรวบรวมผู้คนไปชิงราชสมบัติ แต่อนุชาไม่คิดสู้ ยอมถวายราชสมบัติให้แต่โดยดี ท้าวสักกเทวราชรู้ว่าพระราชาองค์ใหม่เป็นผู้ไม่อิ่มในวัตถุกามและกิเลสกาม คิดจะไปทำให้ละอายพระทัย จึงแปลงเป็นพราหมณ์มาณพเข้าไปเฝ้า ทูลว่าเมืองอุตตรปัญจาล เมืองอินทปัตถ์ และเมืองเกกกะมีความอุดมสมบูรณ์และมีทรัพย์มหาศาล ควรจะไปชิงเมืองทั้งสามมาครอบครอง โดยตนจะอาสานำทัพไป พระราชาเห็นด้วยจึงสั่งให้เคลื่อนทัพในวันรุ่งขึ้น

รุ่งเช้าพระราชาให้อำมาตย์ไปตามพราหมณ์มาณพมาเฝ้า แต่ค้นจนทั่วพระนครก็ไม่พบ พระราชาเสียพระทัยที่ไม่ได้เมืองทั้งสามก็กระอักโลหิต ประชวรอยู่หลายวัน แพทย์รักษาก็ไม่หาย ผ่านไป 2-3 วัน ท้าวสักกเทวราชแปลงเป็นพราหมณ์เข้าไปอาสาถวายการรักษา แล้วสอบถามสาเหตุที่ประชวร พระราชาบอกว่าพระองค์อยากได้เมืองทั้งสามมากกว่าราชสมบัติที่ครอบครองอยู่ เมื่อไม่ได้ดังหวังจึงล้มป่วย พราหมณ์แปลงทูลเตือนสติว่า แม้จะได้ครอบครองเมืองทั้งสี่ แต่พระเจ้าพรหมทัตก็ไม่อาจทรงภูษา 4 ผืน เสวยกระยาหาร 4 สำรับ และบรรทมบนพระแท่นทั้งสี่ในเวลาเดียวกันได้ เหตุที่ประชวรเป็นเพราะอำนาจตัณหาที่ไม่สิ้นสุด พระเจ้าพรหมทัตได้คิดก็คลายโศกและหายประชวรทันที ท้าวสักกเทวราชทูลให้ตั้งอยู่ในศีลสัมปทา แล้วก็กลับไปยังเทวโลก

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)