TLD-003-4355

สังฆราช (ชื่อตัวละคร)

พระอภัยมณี  

สังฆราชเป็นตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี   เป็นบาทหลวงใหญ่ของเมืองลังกา* เป็นผู้มีความรู้ในการทำรูปกลเพื่อลวงข้าศึก

เมื่อท้าวสิงหล*เจ้าเมืองลังกาสิ้นพระชนม์เพราะความตรอมใจที่สูญเสียอุศเรน*โอรส   นางละเวงวัณฬา*ธิดาขึ้นเป็นกษัตริย์เมืองลังกาต่อ  นางได้สังฆราชบาทหลวงเป็นที่ปรึกษา  นางละเวงวัณฬาต้องการแก้แค้นเมืองผลึก* แต่นางเป็นหญิงไม่ชำนาญการรบ สังฆราชบาทหลวงจึงแนะนำให้หาช่างมาวาดรูปนาง พร้อมสอนวิชาทำเสน่ห์ให้ แล้วส่งรูปและสารขอให้ช่วยรบไปยังเจ้าเมืองน้อยใหญ่ต่าง ๆ  เจ้าเมืองเหล่านั้นก็หลงรูปนาง   พากันอาสาไปตีเมืองผลึก*ถึง 9 ทัพ

ภายหลังบาทหลวงรู้ว่านางละเวงวัณฬากับพระอภัยมณี*มีจิตเสน่หาต่อกันก็ไม่พอใจ แต่เมื่อนางละเวงวัณฬาอับจนมาขอคำแนะนำ บาทหลวงก็ให้คำแนะนำทุกครั้ง เช่น คิดอุบายจะหลอกให้พระอภัยมณีเป่าปี่เพื่อสะกดทหารแล้วฝ่ายลังกาจะจุดไฟคลอกกองทัพ   แต่ยิ่งทำอุบายยิ่งกลับทำให้พระอภัยมณีพัวพันกับนางละเวงวัณฬามากขึ้นจนนางละเวงวัณฬาตกเป็นชายาของพระอภัยมณี   เมื่อสงครามสงบนางเสาวคนธ์*ขอขุดโคตรเพชร*ไปจากเมืองลังกาทำให้เกิดแผ่นดินไหว   สังฆราชรู้ก็เห็นว่าเป็นการเสียหัวใจเมืองไปและทำนายว่าบรรดาโอรสที่เกิดจากฝ่ายลังกาจะเป็นผู้นำโคตรเพชรกลับคืนมา

เมื่อนางละเวงวัณฬาได้มอบหมายให้สังฆราชบาทหลวงเป็นผู้อบรมดูแลมังคลา*โอรสของตนและวลายุดา*โอรสนางรำภาสะหรี*กับศรีสุวรรณ*   สังฆราชยุยงมังคลาให้ชิงโคตรเพชรคืนจากเมืองการะเวก*   จนเกิดเป็นศึกประชิดลังกาอีกรอบ   ฝ่ายมังคลาเสียทีในสงครามบาทหลวงก็จุดไฟเผาเมืองลังกาเพื่อหวังให้เกิดความวุ่นวายจะได้ฉวยโอกาสจับหัสไชย*อนุชาของนางเสาวคนธ์ แต่ฝ่ายบาทหลวงกลับเสียที   ไพร่พลถูกฆ่าตายจำนวนมาก   บาทหลวงจึงคิดรูปกลหน่วงศึก  โดยหาไพร่พลที่กวาดต้อนมาได้ให้แต่งกายเหมือนพระอภัยมณีและพวกพ้องซึ่งเป็นนายทัพ  แล้วนำมาทรมานผูกแขวนไว้   โดยให้คนเหล่านั้นแสร้งร้องสั่งให้กองทัพฝ่ายเมืองผลึกถอยทัพกลับไป   แต่ฝ่ายพระอภัยมณีรู้เท่าทันจึงเป่าปี่สะกดทัพ บาทหลวงรู้อานุภาพของเพลงปี่จึงพามังคลาหนีเข้าป่าไป 

สุวดี ภู่ประดิษฐ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)