TLD-003-4377

สัตตปัตตะ (ชื่อตัวละคร)

กุรุงคชาดก   นิบาตชาดก  

สัตตปัตตะเป็นตัวละครในเรื่องกุรุงคชาดก ทุกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นนก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นกวาง อาศัยอยู่ที่พุ่มไม้แห่งหนึ่งใกล้สระในอรัญประเทศ มีนกตัวหนึ่งชื่อสัตตปัตตะอาศัยอยู่บนยอดไม้ และมีเต่าตัวหนึ่งอาศัยอยู่ในสระ สัตว์ทั้งสามคบหาเป็นมิตรสนิทกัน

วันหนึ่งพรานเนื้อเข้าไปในป่าเห็นรอยเท้าของกวางโพธิสัตว์ที่ท่าน้ำจึงวางบ่วงดักไว้แล้วกลับบ้านไป ครั้นกวางโพธิสัตว์ไปกินน้ำในช่วงปฐมยามก็ติดบ่วงจึงร้องขึ้น สัตตปัตตะกับเต่าได้ยินจึงรีบไปหา สัตตปัตตะให้เต่ากัดบ่วง ส่วนตนไปที่บ้านนายพรานเพื่อถ่วงเวลา ครั้นใกล้รุ่งสัตตปัตตะเห็นนายพรานจะเดินออกจากบ้านก็บินลงไปโฉบจิก เมื่อนายพรานเปลี่ยนไปออกทางประตูหลังบ้านสัตตปัตตะไปดักจิกอีก นายพรานคิดว่านกคงไม่อยากให้ตนออกไปในเวลานี้จึงกลับเข้าบ้านแล้วรอจนฟ้าสาง ส่วนสัตตปัตตะรีบบินไปบอกสหายทั้งสอง ขณะนั้นเต่ากัดบ่วงจนเหลือเพียงเกลียวเดียวก็กัดต่อไปอีกไม่ได้เพราะเลือดไหลเต็มปาก กวางโพธิสัตว์เห็นนายพรานตรงเข้ามาก็รีบกัดบ่วงจนขาดแล้ววิ่งหนีเข้าป่าไป ฝ่ายนกก็บินขึ้นไปจับอยู่บนยอดไม้ แต่เต่าบอบช้ำมากหนีไปไหนไม่ได้ นอนฟุบอยู่ตรงนั้น จึงถูกนายพรานจับใส่กะทอแขวนไว้ที่ตอไม้

กวางโพธิสัตว์ย้อนกลับไปทำทีว่าตนบาดเจ็บ ล่อให้นายพรานไล่ตาม แล้ววิ่งวกไปทางอื่นอย่างรวดเร็ว ครั้นถึงตอไม้ที่แขวนเต่าอยู่ก็ใช้เขาดันกะทอให้ตกลงและช่วยเต่าออกมาได้ กวางโพธิสัตว์บอกสหายทั้งสองว่านายพรานจะย้อนกลับมาจับ ให้สัตตปัตตะพาลูกเมียไปอยู่ที่อื่น ส่วนเต่าให้กลับลงไปอยู่ในสระ สัตว์ทั้งสองก็ทำตาม ฝ่ายนายพรานเมื่อย้อนกลับมาไม่เห็นสัตว์อยู่เลยก็เสียใจเดินกลับบ้านไป

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)