TLD-003-4382

สัตถวาหโพธิสัตว์ 1 (ชื่อตัวละคร)

สุลสาชาดก   นิบาตชาดก  

สัตถวาหโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องวัณณุปถชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในสมัยของพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลสัตถวาหะคือหัวหน้าพ่อค้าเกวียน เมื่อเจริญวัยแล้วก็นำเกวียน 500 เล่มบรรทุกสินค้าไปขาย บางคราวต้องเดินทางผ่านทุ่งทรายที่แห้งแล้งเป็นระยะทางถึง 60 โยชน์ ทรายในที่กันดารนั้นละเอียดร่วนจนจับไม่ติด เมื่อพระอาทิตย์ขึ้น ทรายก็ร้อนราวกับกองถ่านเพลิงจนเหยียบไม่ได้ จึงต้องเดินทางกลางคืน ต้องมีคนนำทางใช้วิธีดูดาวเป็นเครื่องกำหนด เมื่อเดินทางมาได้ 59 โยชน์ก็คิดว่าอีกคืนเดียวก็จะผ่านพ้นทางกันดาร ดังนั้นเมื่อรับประทานอาหารเย็นแล้วก็ทิ้งน้ำและฟืนหมด ออกเดินทางไป คนนำทางนอนเก้าอี้อยู่ในเกวียนเล่มหน้า ดูดาวแล้วบอกทางให้ขับเกวียนไป คนนำทางง่วงจึงหลับไป โคก็เดินวนกลับไปทางเดิมตลอดทั้งคืน เมื่อคนนำทางตื่นขึ้นก็ร้องสั่งให้กลับเกวียน แต่เป็นเวลาเช้าแล้ว ชาวกองเกวียนเพิ่งรู้ว่ากองเกวียนเดินทางกลับมาที่เดิม ไม่มีน้ำไม่มีฟืนแต่ละคนก็สิ้นหวัง

พระโพธิสัตว์เห็นว่าหากตนสละความเพียรเสีย ทุกคนจะต้องตายกันหมด จึงเดินตรวจดูบริเวณนั้นพบหญ้าคากอหนึ่งก็สันนิษฐานว่าน่าจะมีน้ำอยู่ข้างใต้ หญ้าจึงงอกขึ้นได้ จึงสั่งให้ช่วยกันขุดดิน คนเหล่านั้นช่วยกันขุดลึกลงไปถึง 60 ศอก จอบกระทบหิน คนเหล่านั้นก็ท้อถอยไม่คิดพยายามต่อไปอีก พระโพธิสัตว์จึงพูดกับจุลปัฏฐาก (คนรับใช้) ว่าถ้าไม่เพียรพยายามทุกคนจะตายกันหมด จงอย่าหยุดอุตสาหะ ให้นำค้อนเหล็กมาต่อยหิน จุลปัฏฐากทำตามคำสั่งอย่างไม่ท้อถอย แม้คนอื่นๆ จะเลิกขุดแล้ว จุลปัฏฐากลงไปต่อยหินจนหินแตก สายน้ำสูงประมาณลำตาลก็พุ่งขึ้นมา คนทั้งปวงก็ได้อาบกินอย่างเป็นสุข เมื่อค่ำลงก็เดินทางต่อถึงที่หมาย แล้วขายสินค้าได้กำไร ก็กลับเมือง พระโพธิสัตว์ทำกุศลไปตลอดชีวิต

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)