TLD-003-4401

สันหยา (ชื่อตัวละคร)

บทละครเรื่อง ยุขัน  

สันหยาเป็นตัวละครในบทละครเรื่องยุขัน เป็นพี่เลี้ยงคนสนิทของนางประวะลิ่ม*ธิดาท้าวอุเรเซน*

เมื่อนางประวะลิ่มสบตายุขัน*โอรสท้าวอุรังยิด*ที่งานสมโภชนกหัสรังสี*ก็คิดถึงยุขันจนไม่ยอมสรงเสวย นางสันหยารู้แต่แกล้งทูลถามสาเหตุ  นางประวะลิ่มอายไม่กล้าบอก  นางสันหยาจึงขับกล่อมนิทานกล่าวถึงเหตุการณ์ที่นางประวะลิ่มสบตากับชายหนุ่มคนหนึ่งในงานสมโภช นางประวะลิ่มขอให้นางสันหยาช่วยให้ได้พบยุขัน  นางสันหยาคิดว่ายุขันน่าจะไปอาศัยอยู่กับตายายที่เฝ้าอุทยาน จึงรับจะถามยายมาลา*ให้

ครั้งที่ยุขันร้อยมาลัยเป็นนาคเกี้ยวกระหวัดให้ยายมาลานำไปถวายนางประวะลิ่ม  นางประวะลิ่มสงสัยว่าไม่ใช่ฝีมือยายมาลา  แต่จะถามก็เกรงเรื่องจะแพร่งพรายไป  นางสันหยาสั่งให้นางกำนัลอื่นๆ ออกไปก่อนโดยอ้างว่าจะสอนนางประวะลิ่มร้อยมาลัย  นางประวะลิ่มเห็นนางสันหยารู้พระทัยจึงถอดธำมรงค์ประทานให้เป็นรางวัล

เมื่อนางประวะลิ่มถาม ยายมาลาทูลว่านางร้อยเอง  แต่เมื่อจะให้ร้อยใหม่ ยายมาลาก็บ่ายเบียง  นางสันหยาจึงขู่ถาม  ยายมาลากลัวถูกลงโทษจึงทูลความจริง   นางสันหยาเห็นมาลัยที่ร้อยมาเป็นนัยสื่อรักจึงแนะอุบายให้นางประวะลิ่มแกล้งทำเป็นกริ้วยายมาลา  เอาแป้งขาวทาทั่วตัว แล้วขับให้กลับไปร้อยมาลัยมาถวายแก้ตัว  ยุขันเห็นยายถูกชโลมด้วยแป้งขาวกลับมาก็รู้ว่านางประวะลิ่มตอบรับไมตรี

เมื่อยุขันร้อยมาลัยเป็นปริศนาว่าจะขอขึ้นตำหนักนางประวะลิ่ม  นางหารือนางสันหยาเพื่อหาวิธีให้ยุขันเข้ามาได้  นางสันหยาแนะให้ทำปริศนาบอกยุขันว่าให้รอจนถึงคืนเดือนมืดโดยใช้มินหม้อทาทั่วตัวยายมาลาแล้วขับให้กลับไปบอกยุขันให้ไปอยู่กับฤๅษีดาหลี*พระอาจารย์ของนางประวะลิ่ม   ครั้นถึงคืนเดือนมืด ยุขันร่ายเวทกำบังกายเข้าไปที่ปราสาทของนางประวะลิ่มแล้วเคาะเรียก  นางสันหยาเชิญยุขันเข้าตำหนัก  ยุขันจึงได้นางเป็นการสนองคุณ  จากนั้นนางสันหยาก็พายุขันไปยังห้องบรรทมของนางประวะลิ่ม

รุ่งขึ้นนางประวะลิ่มขอให้นางสันหยาช่วยปกปิดเรื่องที่ยุขันมาอยู่ร่วมกับนาง และห้ามไม่ให้ใครขึ้นเฝ้าโดยอ้างว่านางประชวร  นางสันหยาให้นางกำนัลจัดกระยาหารเป็น 2 ที่  นางจะถวายให้นางประวะลิ่มเอง  แล้วนางก็ไปทูลท้าวอุเรเซนกับนางมะยุดา* (มะรุดา*) ว่านางประวะลิ่มประชวร เมื่อหายดีแล้วนางประวะลิ่มจะมาเฝ้าตามปกติ

ครั้งที่ยุขันนำนกหัสรังสีหนีออกจากเมืองอุเรเซนไป  นางประวะลิ่มเสียใจมาก  นางสันหยาปลอบว่ายุขันจะต้องกลับมาอย่างแน่นอน ไม่เช่นนั้นคงไม่ให้ลิขิต*อนุชาบุญธรรมอยู่กับนางที่นี่ นางประวะลิ่มจึงคลายโศก   ครั้นแม่นกอินทรีที่เคยพายุขันมาเมืองอุเรเซนกลับมาเยี่ยมนางประวะลิ่ม  นางขอให้แม่นกพาไปตามหายุขัน  นางสันหยาได้ติดตามนางประวะลิ่มไปจนพบยุขัน และได้อยู่ที่เมืองอุรังฆาร*เป็นเวลาประมาณ 1 ปี  ต่อมานางประวะลิ่มน้อยใจยุขัน หนีออกจากเมืองอุรังฆารไปยังเมืองอุรังยิด นางสันหยาก็ได้ติดตามนางไปด้วย

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)