TLD-003-4412

สัยหะ (ชื่อตัวละคร)

สัยหชาดก   นิบาตชาดก  

สัยหะเป็นตัวละครในเรื่องสัยหชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นอำมาตย์ พระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสีมีโอรสที่เพิ่งประสูติ พระองค์สั่งให้หาเด็กที่เกิดวันเดียวกับโอรสมาเลี้ยงดูร่วมกัน พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นบุตรของปุโรหิตและเกิดวันเดียวกันกับโอรสจึงได้รับการเลี้ยงดูเป็นอย่างดีเท่าเทียมกัน ครั้นโตขึ้นได้ไปศึกษาที่ตักสิลาด้วยกัน เมื่อสำเร็จการศึกษากลับมาพร้อมกัน โอรสได้รับตำแหน่งอุปราช พระโพธิสัตว์ก็ยังคงเป็นพระสหายสนิทอยู่เช่นเดิม จนกระทั่งพระบิดาสิ้นพระชนม์ โอรสได้ครองราชสมบัติแทน พระสหายโพธิสัตว์เกรงว่าตนจะต้องรับตำแหน่งปุโรหิตตามตระกูล เห็นว่าตำแหน่งยศถาบรรดาศักดิ์เป็นสิ่งไม่ยั่งยืน ไม่ได้นำความสุขที่แท้จริงมาให้ จึงตัดสินใจไปขออนุญาตบิดามารดาออกบวชเป็นดาบสที่ป่าหิมพานต์ มีความสุขอยู่กับฌานสมาบัติ

ฝ่ายพระราชายังไม่รู้ว่าพระสหายออกบวชจึงทรงถามถึง เมื่อรู้เรื่องก็สั่งให้สัยหอำมาตย์ไปนำตัวพระสหายรักกลับมาเพื่อรับตำแหน่งปุโรหิต สัยหอำมาตย์เดินทางเข้าป่าไปด้วยความยากลำบากเป็นเวลาหลายวันจึงพบพระดาบสโพธิสัตว์มีรูปงามเปล่งปลั่งราวกับสุวรรณปฏิมา พระดาบสไม่ปรารถนาจะกลับไปบ้านเมืองอีก และกล่าวว่า อย่าว่าแต่ตำแหน่งปุโรหิตเลย แม้สมบัติพระเจ้าจักรพรรดิก็ไม่ปรารถนา บัณฑิตย่อมไม่กลับไปถือเอากองกิเลสที่ตนได้ละทิ้งมาแล้วซึ่งเป็นเสมือนก้อนเขฬะที่บ้วนแล้วนั้น สัยหอำมาตย์สิ้นความสามารถที่จะชักชวนจึงต้องลากลับไปทูลพระราชา

สายวรุณ น้อยนิมิตร , วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)