TLD-003-4506

สิริจุฑามณี, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

สิริจุฑามณิชาดก   ปัญญาสชาดก  

พระเจ้าสิริจุฑามณีเป็นตัวละครในเรื่องสิริจุฑามณิชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์  ครองเมืองพาราณสี* มีมเหสีชื่อปทุมวดี* และมีโอรสชื่อจันทกุมาร*

พระเจ้าสิริจุฑามณีโปรดการทำทานมาก ทรงให้สร้างโรงทานถึง 6 แห่งและบริจาคทานวันละหกแสน  แต่ก็ยังไม่พอพระทัย  ยังปรารถนาที่จะทำอัชฌัตติกทานคือทานภายใน อันได้แก่ อวัยวะต่างๆ ในร่างกาย บุตรและภรรยา ความปรารถนาของพระเจ้าสิริจุฑามณีร้อนถึงพระอินทร์  จึงเสด็จลงมาช่วยให้พระองค์ทำการได้สำเร็จ โดยเนรมิตกายเป็นพราหมณ์ที่ร่างกายขาดไปซีกหนึ่ง เมื่อพระเจ้าสิริจุฑามณีทอดพระเนตรเห็นพราหมณ์แล้วร่ำไห้เพราะความสงสาร พราหมณ์แปลงจึงทูลขอร่างกายของพระเจ้าสิริจุฑามณีซีกหนึ่ง พระเจ้าสิริจุฑามณียินดียิ่ง เมื่อมอบราชสมบัติให้พระโอรสแล้ว ได้ตั้งสัจจาธิษฐานว่าการบริจาคชีวิตเป็นทานนี้ก็เพื่อพระโพธิญาณ ดังนั้นจึงขอให้มีเลื่อยปรากฏออกมา ด้วยกำลังอธิษฐานบารมีก็มียักษ์ 2 ตนถือเลื่อยผุดขึ้นมาจากแผ่นดิน พระเจ้าสิริจุฑามณีจึงขอให้ยักษ์เลื่อยร่างตนโดยให้นำซีกหนึ่งมอบแก่พราหมณ์แปลง ส่วนอีกซีกให้เป็นอาหารของยักษ์

เมื่อยักษ์เริ่มเลื่อยตั้งแต่หน้าผากลงมา พระเจ้าสิริจุฑามณีข่มความเจ็บปวดกล่าวสอนมหาชนไม่ให้โศกเศร้าทั้งยังสรรเสริญคุณพระพุทธเจ้า แม้จะถูกเลื่อยร่างจนขาดแล้ว พระเจ้าสิริจุฑามณีก็ยังไม่สิ้นพระชนม์ เมื่อพราหมณ์แปลงได้ร่างของพระเจ้าสิริจุฑามณีไปซีกหนึ่งก็นำประกบเข้ากับร่างของตน แล้วจึงคืนร่างเดิมเป็นพระอินทร์   ใช้ฤทธิ์ทำให้ร่างของพระเจ้าสิริจุฑามณีกลับคืนดังเดิม ก่อนกลับสู่สวรรค์ พระอินทร์สรรเสริญพระเจ้าสิริจุฑามณีที่ทำทานด้วยความยินดีทั้งก่อนให้ ขณะที่ให้ และหลังการให้ พระเจ้าสิริจุฑามณีปกครองเมืองต่อมาและยังทำทานอย่างต่อเนื่อง จนเมื่อถึงวัยชราจึงออกถือเพศเป็นฤๅษี เมื่อสิ้นอายุก็ไปสู่พรหมโลก

สุมาลี ลิ้มประเสริฐ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)