TLD-003-4534

สีลวะ (ชื่อตัวละคร)

มหาสีลวชาดก   นิบาตชาดก  

สีลวะเป็นตัวละครในเรื่องมหาสีลวชาดก  เอกนิบาต  ในนิบาตชาดก

ในอดีตกาลเมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองกรุงพาราณสี  พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นโอรสทรงนามว่าสีลวะ  เมื่อเจริญวัยอายุได้ 16 ปีก็สำเร็จศิลปศาสตร์ทั้งมวล  เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม์ก็ขึ้นครองราชย์แทนทรงพระนามว่ามหาสีลวราช*  ทรงตั้งอยู่ในธรรม  โปรดให้สร้างศาลาทาน 6 แห่ง บริจาคทานแก่คนอนาถากำพร้าอยู่เป็นนิตย์  ทรงรักษาศีลและสมาทานอุโบสถศีล มีพระหฤทัยกอปรด้วยขันติ  เมตตา  กรุณา  ทรงปกครองไพร่ฟ้าประชาราษฎร์ให้มีความสุขเหมือนบิดาเลี้ยงดูบุตร 

ครั้งนั้นมีอำมาตย์ผู้หนึ่งประพฤติผิดด้วยนางฝ่ายใน  มีผู้ทูลให้ทรงทราบ  พระเจ้ามหาสีลวราชทรงทราบเหตุ  ให้หาอำมาตย์นั้นมาเฝ้า แล้วทรงสั่งเนรเทศทั้งครอบครัว  อำมาตย์นั้นก็ออกจากแคว้นกาสีไปถึงโกศลชนบท  เข้ารับราชการจนมีตำแหน่งเป็นคนรับใช้ใกล้ชิดพระเจ้าโกศล*  วันหนึ่งอำมาตย์ทูลพระเจ้าโกศลว่าพระราชาเมืองพาราณสีอ่อนแอ  หากพระองค์ยกทัพไปเพียงกองทัพเล็กๆ ก็จะยึดเมืองและราชสมบัติได้  พระเจ้าโกศลฟังแล้วเกิดระแวงว่านครพาราณสีเป็นเมืองใหญ่ เหตุใดอำมาตย์จึงให้ยกกองทัพขนาดเล็กไป  สงสัยว่าชายผู้นี้จะเป็นคนที่พระเจ้ามหาสีลวราชส่งมาสอดแนม จึงทรงถามว่าเป็นคนสอดแนมหรืออย่างไร  อำมาตย์ผู้นั้นปฏิเสธและบอกว่าถ้าไม่เชื่อให้ลองส่งโจรไปปล้นปัจจันตคาม (หมู่บ้านปลายเขตแดน)  พระเจ้ามหาสีลวราชก็จะให้กองทัพจับตัวแล้วประทานพระราชทรัพย์ปล่อยตัวกลับมา  พระเจ้าโกศลทรงสงสัยจึงทดลองส่งราชบุรุษให้ปลอมเป็นโจรไปปล้นปัจจันตคามของพระเจ้าพาราณสี  พลโยธาจับได้นำไปถวายพระเจ้าพาราณสี  ทรงถามว่าเหตุใดจึงมาปล้น  โจรทูลว่าไม่สามารถหาเลี้ยงชีพทางอื่นได้จึงต้องประพฤติเป็นโจร  รับสั่งว่าถ้าเช่นนั้นควรมาหาพระองค์  ต่อไปนี้อย่าประพฤติเช่นนั้นอีก  ประทานทรัพย์แล้วปล่อยตัวไป  เมื่อคนเหล่านั้นกลับมาทูลพระเจ้าโกศลก็ยังไม่แน่พระทัยจึงส่งกองโจรเข้าปล้นเขตชนบทชั้นกลาง  พระเจ้าพาราณสีก็ประทานทรัพย์ปล่อยตัวไป  และเมื่อให้โจรไปปล้นถึงถนนในพระนครอีก  พระเจ้ามหาสีลวราชก็ทรงกระทำเช่นเดิม  พระเจ้าโกศลจึงกรีธาทัพไปเมืองพาราณสี  ครั้งนั้นพระเจ้าพาราณสีมีกองทัพนับพันล้วนองอาจกล้าหาญชำนาญการต่อสู้ ไม่กลัวตาย ไม่ถอยหนีอันตรายใดๆ  เมื่อได้ข่าวศึกพระเจ้าโกศล  นายทัพก็อาสาจะออกไปต่อสู้  พระเจ้ามหาสีลวราชทรงห้ามไว้ แล้วบอกให้พระเจ้าโกศลมายึดราชสมบัติตามพระทัย  พระเจ้าโกศลก็เข้ามายึดเมืองจับพระเจ้ามหาสีลวราชมัดพร้อมอำมาตย์อีก 1,000 คนนำไปฝังที่ป่าช้า ขุดหลุมฝังให้เหลือแค่คอแล้วกลบดินให้แน่น  ในเวลากลางคืนสุนัขจิ้งจอกจะมากัดกิน  ราษฎรรู้ว่าพระราชาถูกจับฝังเช่นนั้นก็ตกใจ  พากันหนีออกจากเมือง

พระเจ้ามหาสีลวราชมิได้ทรงอาฆาตพระเจ้าโกศล กลับแผ่เมตตาให้และกำชับอำมาตย์ของพระองค์ให้แผ่เมตตาจิตอย่างมั่นคง  ตกกลางคืนฝูงสุนัขจิ้งจอกพากันมา  พระเจ้ามหาสีลวราชและอำมาตย์ร้องตวาดขึ้นพร้อมกัน  สุนัขวิ่งหนีไป วิ่งกลับไปกลับมาถึง 3 ครั้ง  ครั้งที่ 3 สุนัขมาอีก  ตัวจ่าฝูงกระโดดเข้ากัดพระราชา  ส่วนสุนัขอื่นๆ เข้ากัดเหล่าอำมาตย์  พระราชาทรงใช้พระหนุ (คาง) หนีบคอสุนัขไว้แน่น ดิ้นไม่หลุด  สุนัขจ่าฝูงร้องเสียงดังด้วยความกลัวตาย  สุนัขอื่นๆ จึงวิ่งหนีไป  จ่าฝูงตะกุยดินจนหลุมที่กลบไว้นั้นเขยื้อนได้  พระเจ้ามหาสีลวราชจึงเสด็จออกจากหลุมได้ แล้วขุดคุ้ยหลุมอำมาตย์ต่างๆ ออกมาได้  พระองค์และอำมาตย์ก็อาศัยอยู่ในป่าช้านั้น

ครั้งนั้นมนุษย์ทั้งหลายนำศพไปทิ้งที่ป่าช้าผีดิบศพหนึ่ง  ซึ่งใกล้กับที่ที่ยักษ์ 2 ตนสิงสถิตอยู่  ยักษ์ทั้งสองไม่สามารถจะแบ่งศพกินกันได้  เกิดวิวาทกันขึ้น จึงไปเฝ้าพระเจ้ามหาสีลวราชผู้ทรงธรรม  ขอให้ช่วยแบ่งศพให้  พระเจ้ามหาสีลวราชกล่าวว่าพระองค์จะแบ่งให้ แต่ขณะนี้พระวรกายยังไม่บริสุทธิ์  อยากจะอาบน้ำชำระกายให้บริสุทธิ์เสียก่อน  ยักษ์ทั้งสองไปนำน้ำเย็น  ผ้าสาฎก  เครื่องหอมทั้งสี่  พระกระยาหาร  น้ำเสวย รวมทั้งหมากหอมอันล้วนเป็นของพระเจ้าโกศลราชมาถวาย  ต่อจากนั้นยักษ์ถามว่าต้องการสิ่งใดอีก  พระเจ้ามหาสีลวราชขอให้ไปนำพระขรรค์มงคลที่วางเหนือพระเศียรพระเจ้าโกศลมาให้พระองค์  เมื่อได้พระขรรค์มาแล้วก็ทรงผ่าซากศพตั้งแต่กลางศีรษะตลอดลงไปให้ขาดเป็น 2 ซีกแบ่งให้ยักษ์ตนละส่วนเท่าๆ กัน  ทรงล้างพระขรรค์เหน็บไว้  ยักษ์กินอิ่มแล้วก็ถามว่าจะให้ทำอะไรอีก  พระเจ้ามหาสีลวราชบอกว่าให้นำพระองค์ไปในห้องบรรทมของพระเจ้าโกศลราช  และพาอำมาตย์ทุกคนไปส่งบ้าน  ยักษ์ก็ทำตามนั้น  พระเจ้ามหาสีลวราชทรงพินิจพระเจ้าโกศลซึ่งบรรทมหลับอยู่  แล้วทรงใช้พระแสงขรรค์ด้านแบนตีลงที่พระอุระของพระเจ้าโกศลราช  พระเจ้าโกศลราชตกพระทัยตื่นขึ้น ได้ฟังเรื่องทั้งหมดจากพระเจ้ามหาสีลวราชก็สลดพระทัยที่แม้แต่ยักษ์ยังรู้จักคุณของพระองค์จึงถวายราชสมบัติคืน  โปรดให้ลงโทษอำมาตย์ผู้ทำการยุยงนั้น แล้วเสด็จยกพลกลับพระนคร

พระเจ้ามหาสีลวราชเสด็จประทับบนบัลลังก์ทองทอดพระเนตรสมบัติของพระองค์แล้วทรงพระดำริว่าการได้ราชสมบัติคืน  ได้ชีวิตอำมาตย์ทั้งพันคืนมา  ทั้งหมดนี้ด้วยอาศัยความเพียร  หากไม่มีความเพียรก็จะไม่ได้อะไรเลย  จึงทรงเห็นว่าบุคคลควรทำความเพียรให้ติดต่อกันโดยไม่ขาดสาย  ไม่ย่อท้อในการทำความเพียร  เมื่อปรารถนาสิ่งใดก็จะได้สิ่งนั้น

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)