TLD-003-4584

สุตนะ (ชื่อตัวละคร)

สุตนชาดก   นิบาตชาดก  

สุตนะเป็นตัวละครในเรื่องสุตนชาดก  สัตตกนิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์

สมัยพระเจ้าพรหมทัต*ครองราชสมบัติเมืองพาราณสี*   พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลคหบดีตกยาก  เมื่อเจริญวัยขึ้นได้เลี้ยงดูบิดามารดา   เมื่อบิดาสิ้นชีวิตก็เลี้ยงดูมารดาต่อมา   เวลานั้นพระเจ้าพาราณสีโปรดการยิงเนื้อในป่า   วันหนึ่งเสด็จล่าเนื้อพร้อมข้าราชบริพารหมู่ใหญ่   ตรัสว่าถ้าเนื้อหนีออกไปเพราะผู้ใดจะปรับสินไหมผู้นั้น   บรรดาเสนาอำมาตย์ช่วยกันปิดช่องทางล้อมไว้   เนื้อทรายตัวหนึ่งเดินไปทางพระเจ้าพาราณสี   เมื่อพระองค์ยิงเนื้อตัวนั้น  เนื้อทำอุบายว่าถูกยิงล้มลง  พระเจ้าพาราณสีวิ่งมาจะจับ  เนื้อก็ลุกขึ้นหนีไปโดยเร็ว   เสนาอำมาตย์ทั้งหลายหัวเราะขึ้นพร้อมกัน  ทำให้พระเจ้าพาราณสีละอายพระทัยจึงไล่ตามเนื้อทรายไปจนทันและฆ่าเสีย  ตัดเป็น 2 ท่อนคอนด้วยท่อนไม้ไปถึงต้นไทรต้นหนึ่ง  ดำริว่าจะพักชั่วครู่แต่ก็บรรทมหลับไป   ยักษ์ตนหนึ่งชื่อมฆเทวะ*สิงอยู่ที่ต้นไทรนั้นได้รับคำสั่งจากท้าวเวสสุวัณว่าให้กินมนุษย์ได้ภายในเขตร่มไทรเท่านั้น   เมื่อพระเจ้าพาราณสีตื่นบรรทม  ยักษ์จับข้อพระหัตถ์ไว้และบอกว่าจะกินพระองค์  พระเจ้าพาราณสีไม่หวั่นไหวกลับถามยักษ์ว่าจะกินวันเดียวหรือจะกินเป็นนิจ   ยักษ์ตอบว่าต้องการกินเป็นนิจ   พระเจ้าพาราณสีบอกให้ยักษ์กินเนื้อทรายก่อนในวันนี้แล้วให้ปล่อยพระองค์ไป   รุ่งขึ้นพระองค์จะส่งมนุษย์คนหนึ่งกับถาดอาหารมาให้ทุกวัน   ยักษ์กำชับให้รักษาสัญญาแล้วปล่อยพระองค์ไป

ครั้นพระเจ้าพาราณสีกลับถึงพระนครแล้วได้เล่าเรื่องให้อำมาตย์ผู้ใหญ่ฟัง   อำมาตย์ให้นักโทษนำถาดอาหารไปให้ยักษ์ทุกวัน   ยักษ์กินนักโทษจนหมดเรือนจำ  อำมาตย์ทูลแนะนำให้จัดกหาปณะพันหนึ่งวางไว้ที่คอช้าง  และตีกลองประกาศว่าผู้ใดรับทรัพย์นี้แล้วให้นำถาดอาหารไปให้ยักษ์   ครั้งนั้นสุตนมาณพคิดว่าตนเลี้ยงมารดาด้วยความฝืดเคือง  ถ้ารับทรัพย์ไปให้มารดาแล้วไปหายักษ์   ถ้าทำให้ยักษ์เลื่อมใสได้ก็จะสมความตั้งใจ  ถ้าทำไม่สำเร็จถูกยักษ์กิน  มารดาก็ยังได้ทรัพย์เลี้ยงชีพ   เมื่อบอกมารดาแล้วสุตนมาณพเข้าเฝ้าพระเจ้าพาราณสี  ทูลขอของ 4 อย่างมีฉลองพระบาท  พระกลด  พระขรรค์และพระสุพรรณภาชน์ไปด้วย   สุตนมาณพสวมฉลองพระบาท  เหน็บพระแสง  กั้นพระกลดยืนอยู่ไม่ไกลจากต้นไทร  ยักษ์เห็นก็แปลกใจว่าบุรุษผู้นี้ไม่เหมือนคนที่มาวันก่อนๆ   สุตนมาณพยืนอยู่นอกร่มไทรใช้ปลายดาบดันถาดส่งไปแล้วบอกให้ยักษ์ออกมากินอาหาร   ยักษ์คิดจะลวงให้สุตนมาณพเข้าไปในเขตต้นไทรจึงบอกให้เข้ามากินอาหารด้วยกัน  สุตนมาณพกล่าวว่าการที่ยักษ์กินคนที่นำอาหารมาให้เป็นการละประโยชน์ใหญ่ไปถือประโยชน์น้อย เพราะเมื่อคนกลัวตายก็จะไม่นำอาหารมาให้  เมื่อไม่มีอาหารบริโภคยักษ์ก็จะทรุดโทรม  ถ้ากินตนแล้วต่อไปจะไม่มีผู้นำอาหารมาให้  แต่ถ้าไม่กิน  ยักษ์จะมีอาหารทุกวัน   เมื่อยักษ์ได้ฟังก็เกิดความเลื่อมใสจึงยอมทำตามและปล่อยสุตนมาณพให้กลับไปหามารดา   สุตนมาณพให้ยักษ์สมาทานศีล 5 แล้วพาไปเมืองพาราณสีเพื่อเฝ้าพระเจ้าพรหมทัต   พระเจ้าพรหมทัตให้ประกาศคุณสมบัติของสุตนมาณพให้รู้ทั่วกันและทรงตั้งให้เป็นเสนาบดี   พระองค์ทรงบำเพ็ญกุศลมีทานเป็นต้น  ครั้นสิ้นพระชนม์แล้วได้ไปเกิดในสวรรค์ 

เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)