TLD-003-0732

โคธโพธิสัตว์ (ชื่อตัวละคร)

โคธโพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องโคธชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นเหี้ย ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเหี้ยอาศัยอยู่ในจอมปลวกใกล้อาศรมของดาบสตนหนึ่ง ดาบสตนนี้มีวัตรปฏิบัติอันดีงาม ได้อภิญญา 5 มีตบะอันอุดม พระโพธิสัตว์เข้าไปฟังธรรมในสำนักพระดาบสอยู่เป็นประจำ

วันหนึ่งพระดาบสบอกลามหาชนแล้วก็สัญจรไปอยู่ที่อื่น มีดาบสอีกตนหนึ่งเป็นดาบสโกงมาอยู่ที่อาศรมของพระดาบสตนก่อน พระโพธิสัตว์นึกว่าดาบสตนใหม่นี้คงเป็นผู้มีศีลสมบูรณ์เหมือนกันจึงจะไปที่สำนักพระดาบสอย่างที่เคยไป วันนั้นฝนฤดูร้อนตกลงมาอย่างหนัก เมื่อฝนหายแมลงเม่าพากันออกจากจอมปลวกต่างๆ ตัวเหี้ยก็ออกมากินแมลงเม่านั้น ชาวบ้านจึงชวนกันออกไปจับเหี้ยได้เป็นอันมาก นำมาปรุงเป็นอาหารอย่างดีไปถวายดาบสโกง ดาบสนั้นติดใจในรสอร่อยของเนื้อเหี้ยจึงคิดว่าเหี้ยใหญ่ตัวหนึ่งมักมาที่อาศรมเสมอ ตนจะฆ่าเหี้ยตัวนั้นเอาเนื้อมากิน แล้วดาบสโกงก็ให้ชาวบ้านนำภาชนะและเครื่องแกงมาเตรียมไว้ ตนเองถือไม้ค้อนซ่อนอยู่ในผ้านุ่งนั่งรออยู่หน้าประตูบรรณศาลา

ตอนเย็นเหี้ยโพธิสัตว์เดินไปที่อาศรมเห็นดาบสโกงมีท่าทีพิกลเพราะไม่ได้นั่งในที่ที่เคยนั่งทั้งยังจ้องมองดูตนราวกับจะคอยทำร้าย พระโพธิสัตว์เดินไปทางใต้ลมได้กลิ่นเนื้อเหี้ยก็รู้ว่าดาบสนี้คงจะได้กินเนื้อเหี้ยแล้วติดใจรสอร่อย ถ้าตนเข้าไปใกล้คงจะตีให้ตายแล้วเอาเนื้อมาแกงกิน เมื่อคิดได้ดังนี้ พระโพธิสัตว์ก็ถอยหลังออกมา ดาบสโกงเห็นว่าเหี้ยรู้ตัวจึงเอาไม้ค้อนออกจากผ้าขว้างไปถูกปลายหางของเหี้ย เหี้ยโพธิสัตว์รีบเข้าไปอยู่ในจอมปลวกแล้วร้องด่าดาบสโกงว่าเป็นมหาโจรตกแต่งร่างกายเป็นดาบส ภายนอกดูงามสะอาด แต่ภายในจิตใจสกปรกเลวทรามราวกับผลน้ำเต้าอันเกลี้ยงกลมงาม แต่ภายในเต็มไปด้วยน้ำข้าวบูด เหมือนหม้ออันงามวิจิตรด้วยลวดลายทองแต่เต็มไปด้วยคูถ แล้วพระโพธิสัตว์ก็ร้องขับไล่ดาบสโกงให้ออกจากอาศรมโดยเร็ว ถ้าไม่รีบหนีไป ตนจะไปบอกชาวบ้านให้มาขับไล่ ดาบสโกงก็ออกจากอาศรมไป

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)