TLD-003-4629

สุนัขจิ้งจอกช่างยุ (ชื่อตัวละคร)

สันธิเภทชาดก   นิบาตชาดก  

สุนัขจิ้งจอกช่างยุเป็นตัวละครในเรื่องสันธิเภทชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นโอรส ครั้นเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลา เมื่อเสด็จกลับเมือง พระบิดาสิ้นพระชนม์ จึงได้ขึ้นครองราชย์สืบต่อมา วันหนึ่งบุรุษเลี้ยงโคคนหนึ่งต้อนฝูงโคกลับจากป่าไปส่งเจ้าของในเมือง แต่ลืมนางโคมีครรภ์ไว้ นางโคได้พบกับนางราชสีห์ตัวหนึ่ง ทั้งสองคบเป็นมิตรสนิทกัน ต่อมานางโคและนางราชสีห์ตกลูกเป็นเพศผู้ ลูกของสัตว์ทั้งสองก็รักใคร่กันดี

วันหนึ่งนายพรานไปหาของป่าเห็นลูกโคและลูกราชสีห์อยู่ด้วยกัน เมื่อนำของป่าไปถวาย พระราชาโพธิสัตว์ถามว่าในป่ามีสิ่งใดที่แปลกมหัศจรรย์บ้าง นายพรานทูลว่ามีแต่ลูกโคกับลูกราชสีห์ที่คบสนิทสนมกัน พระราชาโพธิสัตว์บอกว่าหากมีสัตว์ประเภทที่ 3 เพิ่มขึ้นมา สัตว์ทั้งสองจะต้องมีภัย จึงสั่งให้นายพรานมาทูลเมื่อเห็นสัตว์ตัวที่ 3

ต่อมานายพรานเห็นสุนัขจิ้งจอกไปสนิทสนมกับลูกโคและลูกราชสีห์ก็ไปทูลพระราชาโพธิสัตว์ ระหว่างนั้นสุนัขจิ้งจอกอยากกินเนื้อของโคและราชสีห์เพราะไม่เคยกินมาก่อน จึงยุยงให้ทั้งสองผิดใจ เข้าต่อสู้กันจนตายทั้งคู่ พระราชาโพธิสัตว์รีบไปป่า เห็นสุนัขจิ้งจอกกำลังกัดกินสัตว์ทั้งสองอยู่ก็บอกสารถีว่าโคและราชสีห์เป็นสัตว์ต่างชนิดกันย่อมไม่ทะเลาะกันเพราะเรื่องอาหารหรือเพราะสัตว์เพศเมีย แต่สุนัขจิ้งจอกประสงค์จะกินสัตว์ทั้งสองจึงยุให้แตกมิตร การพูดจายุยงส่อเสียดนี้เป็นเหมือนดาบคมที่ตัดความเป็นมิตรให้ขาดได้ แล้วบอกว่าบุคคลใดเชื่อถ้อยคำส่อเสียดของบุคคลอื่น บุคคลนั้นย่อมต้องตายเหมือนโคและราชสีห์ แล้วพระราชาโพธิสัตว์ก็สั่งให้ราชบุรุษนำหนัง เล็บ และเขี้ยวของราชสีห์กลับพระนคร

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)