TLD-003-0738

โคปาละ (ชื่อตัวละคร)

วิสสาสโภชนชาดก  

โคปาละเป็นตัวละครในเรื่องวิสสาสโภชนชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก ในสมัยพระเจ้าพรหมทัตครองกรุงพาราณสี

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นเศรษฐีมีทรัพย์มาก เมื่อถึงฤดูฝนชาวนาหว่านข้าวกล้าเต็มทุ่ง ไม่มีที่เลี้ยงโค โคปาละ (คนเลี้ยงโค) ของเศรษฐีจึงต้อนฝูงโคไปในราวป่าแล้วตั้งคอกดูแลโคอยู่ที่นั่น เขานำน้ำนมโคไปให้เศรษฐีโพธิสัตว์ทุกวัน ต่อมามีราชสีห์ตัวหนึ่งมาอาศัยใกล้คอกโค นางโคทั้งหลายได้กลิ่น ได้ยินเสียงราชสีห์ก็ตกใจกลัวทำให้น้ำนมน้อยลง เศรษฐีโพธิสัตว์ได้นมน้อยลงจึงถามสาเหตุ คนเลี้ยงโคเล่าให้ฟังว่าราชสีห์นั้นมีจิตปฏิพัทธ์นางเนื้อตัวหนึ่งที่อยู่ชายป่านั้น จึงได้มาอยู่ที่นั่น เศรษฐีโพธิสัตว์จึงสั่งให้นายโคบาลจับนางเนื้อตัวนั้นมาทายาพิษให้ทั่วตลอดหัวถึงหาง เมื่อแห้งแล้วให้ทาซ้ำอีกหลายๆ ครั้ง ขังไว้ 3 วันแล้วจึงปล่อยไป ราชสีห์ได้พบนางเนื้อก็จะเลียตัวนางเนื้อด้วยความรัก

เมื่อราชสีห์ตายแล้วให้นำหนัง เล็บ เขี้ยว และมันเหลวของราชสีห์มาให้เศรษฐี คนเลี้ยงโคทำตามนั้น ราชสีห์ก็ตายเพราะเลียกายนางเนื้อ เศรษฐีจึงแสดงธรรมแก่บริวารของตนว่าราชสีห์ต้องเสียชีวิตเพราะความรักอันเต็มไปด้วยกิเลส ไม่ควรไว้วางใจคนที่ไม่คุ้นเคย แม้คนที่คุ้นเคยก็อย่าวางใจเพราะความรัก เพราะทุกข์ภัยอาจมาถึงได้เพราะความคุ้นเคย เหมือนนางเนื้อคุ้นเคยกับราชสีห์แล้วนำภัยมาสู่ราชสีห์

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)