ท้าวสุริโยทัยเป็นตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี เป็นกษัตริย์ครองเมืองการะเวก* มีมเหสีชื่อจันทวดี* มีธิดาคือนางเสาวคนธ์*และโอรสคือหัสไชย*

เมื่อสุดสาคร*เข้าเมืองการะเวกเพื่อตามหาไม้เท้าที่ชีเปลือย*ชิงไป ท้าวสุริโยทัยเห็นฤๅษีน้อยก็เอ็นดูสอบถามความเป็นมา สุดสาครทูลเรื่องราวทั้งหมด ท้าวสุริโยทัยจะประหารชีเปลือย สุดสาครขอชีวิตชีเปลือยไว้ ท้าวสุริโยทัยขอให้สุดสาครเป็นโอรสบุญธรรมเป็นการแลกเปลี่ยน ต่อมาสุดสาครทูลลาท้าวสุริโยทัยไปตามหาพระอภัยมณี* โดยที่นางเสาวคนธ์และหัสไชยขอตามไปด้วย ท้าวสุริโยทัยอนุญาตแต่ให้มีกองทหารเด็กติดตาม เมื่อครั้งที่สุดสาครถูกเสน่ห์นางสุลาลีวัน* นางเสาวคนธ์รู้เรื่องก็อาสาไปแก้เสน่ห์ ท้าวสุริโยทัยอนุญาตแต่ก็ทรงขอให้ทิศาปาโมกข์โลกเชษฐ์*ตามไปคอยช่วยเหลือ

เมื่อวายุพัฒน์*โอรสสินสมุทร*กับหัสกัน*โอรสสุดสาครยกทัพมาชิงโคตรเพชร*คืนและเมืองการะเวกถูกเผา ท้าวสุริโยทัยกับมเหสีคิดว่าเหตุที่เกิดเนื่องจากนางเสาวคนธ์กับหัสไชยไปช่วยเมืองผลึก*ทำสงครามกับเมืองลังกา* เมื่อนางละเวงวัณฬา*จะอภิเษกหัสไชยกับนางสร้อยสุวรรณ*และนางจันทร์สุดา*ที่เมืองลังกา ท้าวสุริโยทัยและมเหสีก็เสด็จร่วมงานด้วย