TLD-003-4751

สุวรรณวงศ์ (ชื่อตัวละคร)

สุวรรณวงศชาดก   ปัญญาสชาดก  

สุวรรณวงศ์เป็นตัวละครในเรื่องสุวรรณวงศชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์  เป็นโอรสพระเจ้ามหาวงศ์*กับนางสุวรรณวงศาราชเทวี*

สุวรรณวงศ์เป็นพระโพธิสัตว์จุติมาเกิดจึงทำให้เป็นผู้กอปรด้วยมงคลลักษณะ เมื่อเจริญวัยก็มีลักษณะที่สง่างาม รอบรู้สรรพวิชา ใฝ่ในศีลธรรมจนเป็นที่รักใคร่ของมหาชน เมื่อชันษาได้ 16 ปี พระบิดาสิ้นพระชนม์ เหล่าอำมาตย์ปุโรหิตพร้อมใจกันเชิญสุวรรณวงศ์ขึ้นเป็นพระราชา แต่สุวรรณวงศ์เป็นผู้มีน้ำใจงามได้ขอให้จิตตวงศ์*ผู้เป็นอาซึ่งเป็นอุปราชได้เป็นพระราชา ส่วนตนพอใจเพียงตำแหน่งอุปราชที่จิตตวงศ์มอบให้

เมื่อสุวรรณวงศ์ขึ้นเป็นอุปราชแล้วต้องการแสวงหาช้างมงคล จึงออกไปประพาสป่า ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกับนางปูรณี*พระธิดาของพระเจ้ายสกราช*ซึ่งหนีออกจากเมืองอริฏฐราชเพราะน้อยใจพระบิดาที่เมามายแล้วขับไล่นาง นางจึงเดินทางในป่าเพียงลำพัง พฤกษเทวดาเห็นนางมีรูปสมบัติและคุณสมบัติเหมาะสมจะเป็นคู่กับสุวรรณวงศ์ที่มีบุญญาธิการ จึงแปลงร่างเป็นเนื้อทรายทองวิ่งผ่านหน้าสุวรรณวงศ์เพื่อนำทางไปพบนางปูรณี สุวรรณวงศ์เห็นนางปูรณีก็พอใจจึงรับนางเข้าเมืองอภิเษกให้เป็นชายา

สุวรรณวงศ์ดำเนินชีวิตอยู่ในธรรมตามปกติ แต่ด้วยความที่ไม่เคยปฏิเสธคำขอร้องของผู้ใดแม้จะเป็นเรื่องที่จะเกิดอันตรายแก่ตนก็ตาม เมื่อจิตตวงศ์อ้างว่าเทวดารักษาเมืองโกรธจนทำให้สุจิตตา*ธิดาของตนไม่สบาย และเทวดารักษาเมืองสั่งให้สุวรรณวงศ์ไปนำดอกบัวจากนาคพิภพมารักษานางสุจิตตา ถ้านางสุจิตตาตาย สุวรรณวงศ์ต้องตายด้วย แม้สุวรรณวงศ์จะรู้ว่าเป็นอุบายที่คิดกำจัดตนเพื่อชิงนางปูรณีชายาของตนแต่ก็ยอมทำตามเพื่อไม่ให้เกิดความขัดแย้งในบ้านเมือง การเดินทางไปนาคพิภพครั้งนี้  ทำให้สุวรรณวงศ์ได้ผจญกับเหตุการณ์ทั้งดีและร้ายมากมาย

เริ่มตั้งแต่สุวรรณวงศ์ได้นางสุวรรณมัญจา*ซึ่งซ่อนตัวอยู่ในเตียงทองและนางสุวรรณเภรี*ซึ่งซ่อนตัวอยู่ในกลองเป็นชายา ทั้งนี้สุวรรณวงศ์ได้ใช้พระขรรค์วิเศษที่ได้จากนางปูรณีช่วยขจัดภัยร้ายในเมืองของนางทั้งสองที่มีผีเสื้อน้ำและนกหัสดีลิงค์มาจับมนุษย์และสัตว์ไปกินจนเป็นเมืองร้าง พร้อมทั้งใช้แก้วมณีในท้องของผีเสื้อน้ำและในศีรษะของนกหัสดีลิงค์ช่วยชุบชีวิตคนและสัตว์ในเมืองจนฟื้นคืนมา เมื่อสุวรรณวงศ์เดินทางถึงสระน้ำที่เป็นที่อยู่ของพญาวรุณนาคราช ก็ได้ช่วยขับไล่ครุฑซึ่งเป็นภัยของนาคไป พญาวรุณนาคราชจึงมอบธิดาคือนางสุวรรณนาคี*ให้เป็นชายาและให้ติดตามรับใช้สุวรรณวงศ์ แต่ระหว่างทางเที่ยวชมป่าหิมพานต์มีวิชาธรมาลักพระขรรค์ไป สุวรรณวงศ์จึงต้องเดินทางด้วยความยากลำบากเพราะไม่มีพระขรรค์จึงเหาะไม่ได้  ต่อมานางสุวรรณนาคีเพื่อนร่วมทางที่ทำให้สุวรรณวงศ์รู้สึกอุ่นใจ ก็จากไปอีกเพราะนางตกใจเมื่อเห็นครุฑจึงหนีกลับนาคพิภพ สุวรรณวงศ์รู้สึกท้อแท้ที่ต้องลำบากอยู่กลางป่าเพียงลำพัง ความทุกข์ของสุวรรณวงศ์ทำให้ร้อนถึงพระอินทร์   พระอินทร์จึงไปนำพระขรรค์มาจากวิชาธร แล้วแปลงร่างเป็นม้ามอบพระขรรค์ให้พร้อมทั้งขอให้สุวรรณวงศ์แสดงธรรม สุวรรณวงศ์แสดงธรรมเรื่องกรรมและอานิสงส์ของการรักษาศีล 5 ให้ม้าแปลงฟัง เมื่อแสดงธรรมจบสุวรรณวงศ์จึงขอให้ม้าแปลงไปส่งยังเมืองไชยบุรี แต่ม้าแปลงได้ไปส่งที่รัตนวิมานที่มีนางอัปสรจุติจากดาวดึงส์มาเกิดในรัตนวิมานนั้น

สุวรรณวงศ์มีความสุขในรัตนวิมานนั้นโดยมีนางอัปสรเป็นชายาที่เฝ้าปรนนิบัติดูแลอย่างดี ฝ่ายนางสุวรรณนาคีเมื่อหายตกใจกลัวครุฑแล้วก็ออกตามหาสุวรรณวงศ์จนมาถึงรัตนวิมาน จึงได้อยู่ในรัตนวิมานนั้น ในวันที่นางปูรณีหนีภัยจิตตวงศ์  สุวรรณวงศ์ฝันว่ามีกาตัวหนึ่งเข้ามาคาบนางปูรณีในปราสาท นางปูรณีดิ้นจนตกลงจากปากกา กาจึงหนีไป สุวรรณวงศ์รู้ทันทีว่าจิตตวงศ์คิดร้ายต่อนางปูรณี จึงรีบไปช่วย   พระอินทร์นำพิณทิพย์มาให้เพื่อช่วยให้เดินทางได้เร็ว เพราะเมื่อดีดสายที่ 1 รัตนวิมานจะลอยขึ้น เมื่อดีดสายที่ 2 รัตนวิมานจะแล่นไปตามที่ปรารถนา และเมื่อดีดสายที่ 3 รัตนวิมานจะลงถึงพื้นดิน

สุวรรณวงศ์ไปรับนางสุวรรณมัญจาและนางสุวรรณเภรีก่อนไปยังเมืองไชยวงศ์ เมื่อรัตนวิมานไปถึงเมืองไชยวงศ์ จิตตวงศ์รู้ข่าวเรื่องสุวรรณวงศ์กลับมาโดยรัตนวิมานจึงมาดู เมื่อเห็นนางงามที่เป็นชายาของสุวรรณวงศ์ทั้ง 4 นางก็อยากได้ จึงคิดจะสังหารสุวรรณวงศ์แต่ด้วยความคิดร้ายต่อผู้มีบุญญาธิการทำให้จิตตวงศ์ตกจากวิมานถูกธรณีสูบ

สุวรรณวงศ์ออกตามหานางปูรณีที่หนีจิตตวงศ์ไป จนได้พบนางที่ริมแม่น้ำใหญ่ จึงรับนางกลับมาพร้อมโอรสที่ให้ชื่อว่าปูรณวงศ์* แต่ระหว่างทางที่อาศัยเรือของหญิงชรามาโดยไม่รู้ว่าเป็นนางผีเสื้อน้ำแปลงกายมาเพราะอยากได้สุวรรณวงศ์เป็นสามี เมื่อสบโอกาสนางผีเสื้อน้ำจึงโยนนางปูรณีลงน้ำแล้วแปลงกายเป็นนางปูรณีตามสุวรรณวงศ์เข้าเมือง แต่สมุทรเทวดาที่ช่วยชีวิตนางปูรณีไว้  ได้มาบอกความจริงกับสุวรรณวงศ์ สุวรรณวงศ์จึงไปรับนางปูรณีและสังหารนางผีเสื้อน้ำ

เมื่อเรื่องเลวร้ายผ่านไปแล้วสุวรรณวงศ์จึงเข้าพิธีราชาภิเษก  ระลึกถึงนางสุจิตตาที่เป็นคู่หมายที่จิตตวงศ์เตรียมไว้ให้ จึงอภิเษกนางเป็นมเหสีด้วย ต่อมานางปูรณีได้ให้กำเนิดโอรสอีกองค์หนึ่งนามว่าบูรณสุวรรณ* นางสุวรรณมัญจาและนางสุวรรณเภรีให้กำเนิดโอรสนางละองค์ นางสุวรรณนาคีและนางรัตนวิมานเทวีให้กำเนิดโอรสและธิดา ส่วนนางสุจิตตาได้ให้กำเนิดธิดาสุวรรณจิตรา* สุวรรณวงศ์ครองเมืองไชยวงศ์โดยธรรม ชาวเมืองจึงมีความผาสุก เมื่อเข้าสู่วัยชราได้มอบราชสมบัติแก่บูรณสุวรรณแล้วออกบวชเป็นฤๅษี เมื่อสิ้นอายุจึงไปเกิดยังพรหมโลก

สุมาลี ลิ้มประเสริฐ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)