TLD-003-4795

เสนากุฎ, ท้าว (ชื่อตัวละคร)

บทละครนอกเรื่อง สังข์ศิลป์ชัย  

ท้าวเสนากุฎเป็นตัวละครในบทละครเรื่องสังข์ศิลป์ชัย ครองเมืองปัญจาล* เป็นโอรสของท้าวธรรมจักร*กับนางลักขยะสุวรรณ* มีขนิษฐาที่รักมากชื่อเกสรสุมณฑา*

เมื่อนางเกสรสุมณฑาอายุ 17 ปี ได้ถูกท้าวกุมภัณฑ์*ยักษ์เจ้าเมืองอโนราช*ลักพาตัวไปเป็นชายา  ท้าวเสนากุฎเสียใจมากจนถึงกับสละราชสมบัติออกบวชเป็นฤๅษีเพื่อติดตามนางเกสรสุมณฑา ท้าวเสนากุฎตามหานางเกสรสุมณฑาไม่พบ แต่ได้พบนาง 7 คนที่เป็นธิดาเศรษฐี ท้าวเสนากุฎเกิดความประดิพัทธ์ จึงขอนางทั้งเจ็ดมาเป็นชายา

ต่อมานางทั้งเจ็ดต่างก็มีโอรสกับท้าวเสนากุฎ แต่เป็นกุมารสามัญ ยกเว้นนางปทุมที่คลอดโอรสออกมาพร้อมกับสังข์  ศร  และพระขรรค์ซึ่งเป็นสิ่งคู่บุญญาธิการ  พี่สาวทั้งหกริษยาจึงติดสินบนโหรให้ทำนายว่า โอรสของนางปทุมเป็นกาลีต่อบ้านเมือง ท้าวเสนากุฎจึงขับนางและโอรสออกจากเมืองพร้อมกับนางไกรสร*และสิงหรา*   พระอินทร์*ได้เนรมิตเมืองบรรพตนคร*ที่ชายแดนเมืองปัญจาลให้นางปทุม นางไกรสร และโอรสทั้งสองอยู่โดยท้าวเสนากุฎไม่รู้

ท้าวเสนากุฎหลงเชื่อว่าศรีสันท์*และกุมารที่เกิดจากนางทั้งห้ามีอิทธิฤทธิ์ จึงสั่งให้เดินทางติดตามหานางเกสรสุมณฑา  เมื่อศรีสันท์และกุมารทั้งห้าพานางเกสรสุมณฑากลับมายังเมืองปัญจาลได้  ท้าวเสนากุฎก็ชื่นชมถึงกับกล่าวว่าจะยกเมืองปัญจาลให้ศรีสันท์

ต่อมาเมื่อนางเกสรสุมณฑาเห็นสไบของตนและช้องของนางศรีสุพรรณที่นายสำเภาชาวจีนนำไปถวายท้าวเสนากุฎ ก็มั่นใจว่าสังข์ศิลป์ชัยยังมีชีวิตอยู่ จึงทูลความจริงเกี่ยวกับสังข์ศิลป์ชัยให้ท้าวเสนากุฎทราบ แต่กลับถูกศรีสันท์และกุมารทั้งห้ากล่าวหาว่านางโกรธที่พวกตนฆ่าท้าวกุมภัณฑ์จึงใส่ร้าย นางเกสรสุมณฑาอัดอั้นใจเป็นทุกข์มาก แม้ท้าวเสนากุฎไม่เชื่อนางเกสรสุมณฑา  แต่ก็ต้องการให้นางมีความสุข จึงพานางไปประพาสป่าเพื่อให้นางเพลิดเพลินใจ

เทวดาดลใจให้ขบวนของท้าวเสนากุฎผ่านไปทางเมืองบรรพตนครของสังข์ศิลป์ชัย เมื่อท้าวเสนากุฎได้พบสังข์ศิลป์ชัยผู้มีอิทธิฤทธิ์มากก็เกิดความเกรงกลัว แต่นางเกสรสุมณฑาจำสังข์ศิลป์ชัยได้ จึงเล่าความจริงให้ท้าวเสนากุฎทราบว่าสังข์ศิลป์ชัยเป็นโอรสของท้าวเสนากุฎกับนางปทุมถูกเนรเทศออกจากเมือง  และสังข์ศิลป์ชัยเป็นผู้พานางกับธิดาออกมาจากเมืองอโนราชของท้าวกุมภัณฑ์   ท้าวเสนากุฎปรับความเข้าใจกับนางปทุมและนางไกรสรแล้วทูลลาพระอินทร์กลับไปยังเมืองปัญจาล

ท้าวเสนากุฎสั่งลงโทษประหารชีวิตศรีสันท์  กุมารทั้งห้ากับมารดา และโหรผู้รับสินบน แต่สังข์ศิลป์ชัยทูลขอท้าวเสนากุฎให้งดโทษประหาร  ขอให้ลดยศศักดิ์และให้เป็นข้ารับใช้สังข์ศิลป์ชัยแทน  ต่อมาท้าวเสนากุฎอภิเษกสังข์ศิลป์ชัยกับนางศรีสุพรรณให้ครองเมืองปัญจาล

ประคอง เจริญจิตรกรรม 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)