โสมทัตเป็นตัวละครในเรื่องโสมทัตชาดก สัตตกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นช้าง

ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระอินทร์ ครั้งนั้นมีพราหมณ์ผู้หนึ่งเป็นชาวแคว้นเกสีออกบวชเป็นดาบสอยู่ในป่าหิมพานต์ วันหนึ่งพระดาบสออกไปหาผลไม้พบลูกช้างน้อยน่าเอ็นดูตัวหนึ่งก็นำไปเลี้ยงดู พระดาบสตั้งชื่อว่าโสมทัตและรักใคร่ราวกับบุตร ต่อมาลูกช้างนั้นบริโภคอาหารมากจนไม่ย่อยก็ล้มตายอยู่ใกล้อาศรม พระดาบสได้แต่กอดซากลูกช้างร้องไห้คร่ำครวญ พระอินทร์โพธิสัตว์ดำริว่าเดิมดาบสผู้นี้ได้ละบุตรภรรยาออกบวช บัดนี้กลับถือเอาลูกช้างเป็นบุตรและเศร้าโศกไม่คลาย พระอินทร์ประสงค์จะเตือนสติจึงเสด็จไปยังอาศรมตรัสเตือนว่าบุคคลโดยเฉพาะสมณะไม่ควรเศร้าโศกถึงผู้ตายไปแล้ว พระดาบสอ้างว่าความคุ้นเคยรักใคร่ทำให้ไม่อาจกลั้นความโศกได้ พระอินทร์สั่งสอนว่าการร้องไห้คร่ำครวญไม่อาจทำให้คนตายฟื้นขึ้นได้ ดังนั้นบัณฑิตทั้งหลายมีพระพุทธเจ้าเป็นต้นจึงกล่าวว่าการร้องไห้ถึงคนตายนั้นไม่มีประโยชน์ เมื่อดาบสฟังโอวาทของพระอินทร์แล้วก็กลับได้สติ กล่าวสรรเสริญพระอินทร์ว่าเป็นผู้ดับความโศกที่เผาใจตนได้หมดสิ้น เมื่อพระอินทร์ให้โอวาทแก่พระฤๅษีแล้วก็กลับสู่สวรรค์