หัสไชยเป็นตัวละครในเรื่องพระอภัยมณี  เป็นโอรสของท้าวสุริโยทัย*กับนางจันทวดี*แห่งเมืองการะเวก* เป็นอนุชาของนางเสาวคนธ์*

เมื่อสุดสาคร*เข้าเมืองการะเวก   ท้าวสุริโยทัยและมเหสีรับสุดสาครเป็นโอรสบุญธรรมนั้น หัสไชยเพิ่งมีอายุได้ 1 ปี   เมื่อสุดสาครขอออกติดตามพระอภัยมณี*   นางเสาวคนธ์และหัสไชยซึ่งมีอายุได้ 10 ปีก็ขอตามไปด้วย พร้อมด้วยกองทัพเด็ก   ระหว่างทางเรือของเด็ก ๆ หลงไปถึงเกาะกาวิน*ซึ่งเป็นที่อาศัยของผีเสื้อดูดเลือด สุดสาครปราบผีเสื้อได้ ควักแก้วตาผีเสื้อ*ให้นางเสาวคนธ์และหัสไชยเพื่อใช้เป็นเครื่องรางป้องกันตัว 

สุดสาคร  นางเสาวคนธ์  หัสไชย  และบริวารเดินทางมาจนถึงเมืองผลึก*   ขณะนั้นเมืองผลึกมีสงครามติดพัน นางสุวรรณมาลี*จึงไม่ได้ให้กองทัพเด็กเข้าเมือง สุดสาคร นางเสาวคนธ์ หัสไชย และเด็ก ๆ ช่วยปราบข้าศึก   เมื่อศรีสุวรรณ*และสินสมุทร*กลับถึงเมืองผลึก เด็ก ๆ จึงเข้าเมืองได้   สุดสาครปราบปีศาจเจ้าละมาน*ที่สิงในรูปนางละเวงวัณฬา*ได้   เมื่อปราบศึกเรียบร้อยแล้วสุดสาคร   นางเสาวคนธ์  และหัสไชยก็กลับเมืองการะเวก    ก่อนเดินทางกลับสินสมุทรได้มอบลูกสิงโตคู่ให้ทั้งสองพี่น้องเพื่อเป็นพาหนะประจำตัว  

สุดสาครและหัสไชยไปช่วยสงครามที่เมืองลังกา  สุดสาครถูกเสน่ห์นางสุลาลีวัน หัสไชยพยายามช่วยแก้ไขแต่ไม่สำเร็จ เมื่อนางเสาวคนธ์เดินทางไปลังกาพร้อมด้วยทิศาปาโมกข์โลกเชษฐ์*เพื่อพาสุดสาครกลับเมืองการะเวก หัสไชยรับอาสาเข้าชิงตัวสินสมุทรและสุดสาครกลับค่ายได้แต่ไม่นานนางยุพาผกาและสุลาลีวันก็สามารถนำคนทั้งสองคืนไปได้   จนสงครามสงบหัสไชยจึงกลับเมืองการะเวก

เมื่อเข้าวัยหนุ่มหัสไชยหลงรักนางสร้อยสุวรรณ*และนางจันทร์สุดา*ธิดาแฝดของพระอภัยมณีกับนางสุวรรณมาลี  จึงอยู่เมืองผลึกไม่ยอมไปเมืองการะเวก  จนเมื่อเมืองการะเวกถูกเผาหัสไชยจึงกลับเมืองการะเวกและเตรียมพลทำสงครามกับลังกา   และเมื่อนางสุวรรณมาลี  นางสร้อยสุวรรณ  และนางจันทร์สุดาถูกจับไปลังกา   หัสไชยก็ทุกข์ระทมเพราะความรักความห่วงสองนางมากยิ่งขึ้น

เมื่อสงครามชิงโคตรเพชร*สิ้นสุด  หัสไชยทูลขอนางสร้อยสุวรรณและนางจันทร์สุดา  พระอภัยมณีและท้าวสุริโยทัยจึงจัดการอภิเษกให้   หลังการอภิเษกหัสไชยพาสองนางกลับเมืองการะเวก