หาริตะเป็นตัวละครในเรื่องหาริตชาดก นวกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นดาบส

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัต*แห่งกรุงพาราณสี* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นบุตรในตระกูลพราหมณ์ เนื่องจากมีผิวเหลืองดังทองจึงได้ชื่อว่าหาริตะ ครั้นเจริญวัยก็ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลา ต่อมาบิดามารดาสิ้นชีวิต หาริตะได้ประจักษ์แจ้งว่าเมื่อตายไปก็ไม่มีผู้ใดเอาทรัพย์ติดตัวไปได้ จึงบริจาคทรัพย์เป็นทานแล้วออกบวชเป็นดาบสอยู่ที่ป่าหิมพานต์ ต่อมาได้ออกจากป่าท่องเที่ยวไปอาศัยอยู่ในอุทยาน ณ กรุงพาราณสี

วันหนึ่ง หาริตดาบสภิกขาจารไปถึงพระลานหลวง พระเจ้าพรหมทัตนิมนต์ให้เข้าไปฉันในวัง เมื่อรู้ว่าหาริตดาบสกำลังเที่ยวหาที่จำพรรษาจึงนิมนต์ให้อยู่ในอุทยานโดยให้นายอุทยานคอยปรนนิบัติ แล้วให้เข้าไปฉันอาหารในเรือนหลวงทุกวันมาโดยตลอด 12 ปี อยู่มาวันหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตจะเสด็จไปปราบกบฏในปัจจันตประเทศก็ทรงมอบหมายพระราชเทวีให้เป็นอุปัฏฐากหาริตดาบส ด้วยความใกล้ชิดทำให้พระดาบสเสื่อมฌาน ขาดสติ และได้ร่วมสมกับพระราชเทวี ความสัมพันธ์ของทั้งสองเป็นที่ร่ำลือกันทั่วเมือง

เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสด็จกลับ ทรงรู้เรื่องดังกล่าว แต่ไม่ทรงเชื่อ แม้พระราชเทวีจะยอมรับว่าเป็นความจริงก็ยังไม่ทรงเชื่อ จึงเสด็จไปถามหาริตดาบส ดาบสทูลความจริง ยอมรับผิดว่ากามราคะทำให้มืดบอด พระเจ้าพรหมทัตได้ทรงเตือนสติ ทำให้หาริตดาบสได้คิด เห็นว่าตนไม่เหมาะที่จะจำพรรษาอยู่ที่นี่ จึงทูลลากลับไปอยู่ป่าดังเดิม บำเพ็ญเพียรจนกลับทำให้ฌานเกิดขึ้นใหม่ได้